රටේ පවතින දේශපාලන වාතාවරණය හා ඉදිරියේදී පැවැත්වීමට නියමිත මැතිවරණ සම්බන්ධයෙන් ප්‍රජාතාන්ත්‍රික එකමුතුවේ සම කැඳවුම්කරු කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ දේශපාලන අධ්‍යයනාංශයේ හිටපු ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය,
සබරගමුව පළාත් ආණ්ඩුකාර ධම්ම දිසානායක සමඟ කළ කතාබහකි.
• ඉදිරියේදී ජනාධිපතිවරණයක් පැමිණීමට
නියමිතයි. සමහර පක්ෂවල අපේක්ෂකයන් පවා මේ වනවිට නම් කර තිබෙනවා. මේ තත්ත්වය යටතේ ඉදිරියේ පත්විය යුත්තේ කවරාකාරයේ පාලන ව්‍යූහයක් කියලද ඔබ හිතන්නේ?
මා සිතන්නේ දැනට මේ රටේ බලය අත්පත් කරගෙන සිටින සහ දැනට බලයට එන්න පුළුවන් කියල අනුමාන කරන පක්ෂවල ඉන්න වැඩි පිරිසක් මේ දේශපාලන ක්‍රියාවලියෙන් ඉවත් කළ යුතුයි. අප මේ දක්වා ආපු දේශපාලන ක්‍රමය රටේ මුලික ප්‍රශ්නවලට සැලකියයුතු ආකාරයට විසඳුම් දෙන්න නොහැකි වුණු දේශපාලන ක්‍රමයක්. 1931 ඩොනමෝර් කැමරන් ප්‍රතිසංස්කරණවලින් පස්සේ ඇති කළ අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය, සෞඛ්‍ය අමාත්‍යංශය, පළාත් පාලන අමාත්‍යංශය, ප්‍රවාහන අමාත්‍යංශය ආදී අමාත්‍යංශ අරන් බැලුවොත් මේවා අවුරුදු 88ක් පරණයි. වසර 88 ඉතිහාසයක් තියෙන මේ අමාත්‍යංශවලට අයත් ක්ෂේත්‍රවල අදටත් ඉතාම බරපතළ අර්බුද රාශියක් තියෙනවා. අප මේ නැවත වතාවක් ජනාධිපතිවරණයකදී හෝ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයකදී බලය දෙන්න හදන්නෙත් ඒ අයටම තමයි. නමුත් මේ කණ්ඩායම් හා පුද්ගලයන් ම තමයි මේ අමාත්‍යංශ මෙච්චර කාලයක් පාලනය කළේ. මේ ක්ෂේත්‍රවල තවමත් අර්බුද පවතිනව කියන එකෙන් ඇඟවෙන්නේ; මේ අයට තවදුරටත් මේ දේවල් කරගෙන යෑමේ හැකියාවක් හෝ කුසලතාවක් නැහැයි කියන එකයි. එහෙම නම් ඉදිරිපාලන ව්‍යුහය සකස් කරගැනීමේදී දැනට පාලන බලය හෙබවූ 90% ක්ම අප ඉවත් කළ යුතු වෙනවා. ඒ අදහස අප සමාජෙයන්ම මතුවෙන්න ඕන කාරණාවක්. එහෙම නැතුව අප කිහිප දෙනෙක්ට පමණක් අවශ්‍ය වූ පමණින් ඒ දේ කරන්න බැහැ. ඒ නිසා ඉදිරි මැතිවරණවලදි ජනතාව මීට වඩා ඒ කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ යුතු වෙනවා.
• බොහෝ දෙනා හිතාගෙන ඉන්නේ මේ තියෙන්නේ රාජ්‍යයක් කියලා. ඇත්තටම මේ තියෙන්නේ රාජ්‍යයක්ද? එහෙම නෙවෙයි නම් රාජ්‍යයක් කියල කියන්නේ මොකක්ද?
ඔව්, අප තාමත් හිතාගෙන ඉන්නේ මේක රාජ්‍යයක් කියල තමයි. නාමික අර්ථයෙන්, ලියාපදිංචි අර්ථයෙන්, එහෙම නැත්නම් නෛතික අර්ථයෙන් ඒක එහෙම තමයි. නමුත් රාජ්‍යයකින් සමාජයකට ඉටුවිය යුතු කරණා ගැන ප්‍රායෝගිකව සලකල බලනකොට මේක රාජ්‍යයක් කියල අර්ථ දක්වන්න බැහැ. මේක එක්තරා විදියක දඩබිමක්. එක එක්කෙනා තම තමන්ගේ දඩබිමිවල තමන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය සහ ස්වර්ථය වෙනුවෙන් වැඩ කරමින් ඉන්නවා. මේවා යම් ආකාරයකට තම තමන්ගේ වැයික්කි බවට පත් කරගෙන ඉන්නවා මිසක රාජ්‍යයක් විදියට මේවා එකට ඒකාබද්ධ කරල පොදු මහජන අරමුණු ඉෂ්ඨ කිරීම වෙනුවෙන් මෙහෙය වීමේ ක්‍රමවේදයක් මේ රටේ නැහැ. අන්ත අසරණ දුගී දුප්පත් කිසිදු පහසු කමක් නැති රෝහල් මේ රටේ තිබෙනවා. සමහර රෝහල්වල සිය ගණනක් හිස් ඇඳන් තියෙනවා. සමහර රෝහල්වල ලෙඩ්ඩු බිම බුදියනවා. මේ ඇඳන් ටික අර ඇඳන් නැති රෝහල් එක්ක කතා කරල කළමනාකරණය කර ගැනීමේ නිසි ක්‍රමවේදයක් මේවට නැහැ. අධ්‍යාපනය අරන් බැලුවොත් මේවනවිටත් පාසල් නොලැබුණු දරුවන් ගෙවල්වල ඉන්නවා. මේවයින් පෙනෙන්නේ අපේ රට තවමත් රාජ්‍යයක් නොවන බවයි. ඒ නිසා ඉදිරියේදී කවුරුන් බලයට පත් වුවත්, පාලන ව්‍යූහය කුමක් වුවත්, මේ රට රාජ්‍යයක් බවට පරිවර්තනය කරන පාලන ව්‍යූහයක් වෙන්න ඕන. එවැනි පාලන ව්‍යූහයක් ඇති වීමට නම් එය කුසලතා තන්ත්‍රයක් (Meritocracy) විය යුතුයි. ඒ නිසා අප මේ රටේ ඉස්සරහට එන නායකයා හොයනව වගේම මේ රටේ මහජන නියෝජිතයෝ වෙන්න ඕන කවුද කියන එකත් බරපතළ ලෙස කතිතාවට ලක්විය යුතු කාරණයක්. අනාගතවාදී දෘෂ්ටිකෝණයකින් කියනව නම්; එහෙම නොකළොත් මේ රට තවදුරටත් රාජ්‍යයක් වීම වළකිනවා.
• මේ හේතුව නිසා අද බොහෝ නරක ප්‍රතිවිපාක අපට පේන්න තියෙනවා. විශේෂයෙන්ම බොහෝදෙනා මේ රට හැරයනවා?
ඔව්, ඔවුන් මේ රට හැරයන්නේ ආයෙත් එල්ටීටීඊ එක ඒවි කියලවත් සහරාන්ලා නිසාවත් නෙවෙයි. මේ රටේ තියෙන අශිෂ්ට කම, විනයක් නැති කම, අශිලාචාරකම, හොරකම, වංචාව, රැවටීම, දූෂණය, අදිය නිසා. ඊළඟට මහජන නියෝජිතයන් පරිපාලකයන්, ව්‍යාපාරිකයන් ස්වාර්ථය මූලික කරගෙන කටයුතු කිරීම නිසා; මහජනතාව අන්ත අසරණව පීඩාවට පත්ව සිටින නිසා. ඒ නිසා මේ අය රට හැර යන්න කැමතියි. ඇත්තෙන්ම ඔවුන් රට හැර යන්නේ මේක රාජ්‍යයක් නොවන නිසා. ඒ අය යන්න කැමති මොනවගේ රටවල්වලටද කියන කාරණාව විපරම් කරල බැලුවොත් ඒක අපට හොඳින්ම තේරුම් ගන්න පුළුවන්. මේ බොහෝ දෙනෙක් ඔස්ට්‍රේලියාවට, නවසීලන්තය, නොර්වේ, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය... ආදී යුරෝපීය රටවලට යන්න කැමතියි. ඇයි ඒ? ඒවා රාජ්‍යය වන නිසා. ඉතින් අපිත් ආසයි රාජ්‍යයකට යන්න. එහෙම නැත්තම් අපේ රට අපි රාජ්‍යයක් බවට පරිවර්තනය කරගන්න ඕන. ඒ නිසා මෙතැන් සිට අංක එකට ඒ කෙරෙහි අප වැඩි අවධානයක් යොමු කළ යුතුයි.
• ඔබ ඔහොම කිව්වට මේ රටේ අධිපති දේශපාලන මතවාදය(හෙජමොනිය) සකස් වී තිබෙන්නේ ජාතිවාදීව තීරණ ගන්න. නැත්නම් ඒ වූ න්‍යාය පත්‍රයට අනුව තීරණ ගන්නයි?
ඔව්, ඒක ඇත්ත නමුත්; අප ඊට එරෙහිව නව දේශපාලන හෙජමොනියක් මේ රටේ ස්ථාපිත කළ යුතුයි. උදාහරණ විදියට බඩගින්න, බෙහෙත් නැතිකම, ඉස්කෝල නැති එක, බොන්න වතුර නැති එක, බොන වතුරවල අසූචි තියෙන එක, වස විස එකතු වී තියෙන එක, හරිහමන් පාරවල් නැතිකම... ලංකාවේ තාමත් දේශපාලන ප්‍රශ්න බවට පත් වී නැහැ. මේවා තියෙන්නේ පෞද්ගලික ප්‍රශ්න විදියටයි. නැත්නම් ප්‍රාදේශීය, ග්‍රාමීය ප්‍රශ්න විදියටයි. නමුත් මේ දේවල් පැහැදිලිවම දේශපාලන ප්‍රශ්න. ඒ නිසා මේ ප්‍රශ්නයි අප දේශපාලනීකරණය කළ යුතු වන්නේ.
• නමුත් අපේ රටේ අද දේශපාලන ප්‍රශ්න වෙලා තියෙන්නේ ජාතික ආරක්ෂාව, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, සංහිඳියාව, යහපාලනය... ආදී දේවල්. ඒත් අප මුලින් ම විසඳ ගන්න ඕන ඇත්ත දේශපාලන ප්‍රශ්න මොනවද?
මේවා මහපොළවේ තියෙන සටන් පාඨ නෙමෙයි; මේවා තියෙන්නේ අහසෙයි. ඒවා හොඳ නැහැ කියල මා කියන්නේ නැහැ. ඒවා හොඳයි දෙවනුව විසඳ ගන්න. නමුත් මූලික වශයෙන් අප විසඳ ගන්න ඕන ප්‍රශ්න රාශියක් තියෙනවා. කැලෑ විනාශ වෙනවා, දිය උල්පත් සිඳී යනවා, බොන වතුරට වස අසූචි වැනි දෑ එකතු වෙනවා, ඉස්පිරිතාල තිබුණත් ඒවයේ බෙහෙත් නැහැ, කර්ය මණ්ඩල නැහැ, පාසල්වලට පහසුකම් නැහැ, කන්න නැහැ, ඉඩම් නැහැ, තිබුණත් වගාකරන්න ඒ ඉඩම්වලට වතුර නැහැ... මේ තමයි අපට තියෙන ඇත්ත ප්‍රශ්න. මෙන්න මේ ඇත්ත ප්‍රශ්න දේශපාලනීකරණය කිරීම ඇතුළෙ තමයි අපට ඔබ කලින් සඳහන් කළ හෙජමොනික අවකාශයට වෙනස් වූ වාමාශික හෙජමොනික අවකාශයක් නිර්මාණය කළ හැකි වන්නේ. එහෙම නම් අප කළ යුත්තේ දැන් ගොඩනඟමින් තියෙන එකට නතු වීම නෙමෙයි. මෙන්න මේ නව දෘෂ්ටිවාදී අවකාශය නිර්මාණය කිරීමයි. ඒ සඳහා අනුපාන වන්නේ ජනයා දෛනික ජීවිතයේ මුහුණ දෙන සැබෑ ප්‍රශ්න දේශපාලනික ප්‍රශ්න බවට පරිවර්තනය කිරීමයි.
• මේ දේවල් කළ යුතු වන්නේ රටක උගත්, බුද්ධිමත් මේ පිළිබඳව සවිඥානයක් සහිත සිවිල් ක්‍රියාකාරිකයන් (බුර්ෂුවා පන්තිය) නමුත් ඔවුන් ඒ දේ සිදු කරන බවක් පෙනෙන්නට නැහැ. ඔවුනුත් දුවන්නේ අර ජනප්‍රිය කරන ලද ඊනියා මතවාද පස්සේ?
ඇත්තම කිව්වොත්, මේ රටේ සැබෑ ප්‍රශ්න දේශපාලනික වීම වළක්වා තියෙන්නේ ඔවුන්. උදාහරණයකට 2015 යහපාලනය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාසය කියන මාතෘකා දේශපාලනීකරණය කළේ මේ අය. නමුත් ඒ වෙද්දි මාරාන්තික ප්‍රශ්න අපට තිබුණා. ඒ අය විසින් ඒවා දේශපාලනික වීම වැළැක් වූවා. උදාහරණයක් විදියට යුද්ධයෙන් පීඩාවට පත්වුණු ලංකාවේ පවුල්වල ඛේදවාචකය. මේක එල්ටීටීඊ වෙන්න පුළුවන්, හමුදාවේ අයට වෙන්න පුළුවන්, වෙනත් අයට වෙන්න පුළුවන් ඒක අපට අදාළ නැහැ. යුද්ධය නිසා පීඩාවට අන්ත අසරණභාවයට පත්වුණ දෙමළ, මුස්ලිම්, සිංහල හා වෙනත් පවුල් ලක්ෂ ගණනක් මේ රටේ තියෙනවා. නමුත් මේ අයගේ ප්‍රශ්නය දේශපාලනික ප්‍රශ්නයක් කර ගත්තේ නැහැ. ඒ වෙනුවට සංහිඳියාව කියල වචනයක් මේ අය ගෙනාවා. සංහිඳියාවෙන් මේ ප්‍රශ්නය වහනවා. මොකද වුණේ අන්තිමට. ඒ නිසා ඔයා ඔය කියල ලංකාවේ ඊනියා බුර්ෂුවා සමාජය කවදාවත් අපි පෙර සඳහන් කළ වාමා හෙජමොනික අවකාශය නිර්මාණය කරන්නේ නැහැ.
• එහෙම නම් මෙහි වගකීම තිබෙන්නේ වමට ද?
මෙහේ ලියාපදිංචි වමක් තියෙනවනේ, ඒ අය මේ වෙලාවෙ වෙන වැඩක ඉන්නේ. ඒ නිසා මේකේ වගකීම තියෙන්නේ ඒ ලියාපදිංචි වමට නෙමෙයි. ඒ සඳහා මා යෝජනා කරන්නේ නව වාම කතිකාවක් ආරම්භ කළ යුතුයි කියලයි. අගෝස්තු 18 කියල කියන්නේ ජවිපෙ තෙවන නැඟිටීමේ ආරම්භය කියල ඒ අය කියනව නම්, ඒ අයගේ මූලික වගකීමක් වෙන්නේ මෙන්න සැබෑ මේ ප්‍රශ්න ටික දේශපාලනීකරණය කිරීමයි. නමුත් අපි දැක්කේ ඔවුනුත්, යහපාලනය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, ජාතික ආරක්ෂාව, සංහිඳියාව, ස්වෛරීභාවය, භෞමික අකණ්ඩතාවය... වැනි අහස්ගත කළ මාතෘකා පස්සේ දුවන ස්වරූපයකුයි. ජවිපෙ මේ වැඩේ කරන්නේ නැත්නම් මේ රටේ ඉන්න අනෙකුත් වාම බුද්ධිමතුන් ඉදිරියට ආ යුතුයි. නමුත් මේවොලාවේ ඒ අයගේ ඇස් දෙකත් වැහිල තියෙන්නේ.
• එහෙම නම් මේ සඳහා අවස්ථාවක් උදා කළ හැකිවන්නේ කාටද ?
ශ්‍රීලනිපය 68 වෙනි සමුළුවේදී එහි සභාපතිවරයාගේ කතාව අපි අරන් බැලුවොත් ඒක දක්ෂිණාංශිකයට විරුද්ධ කතාවක්. ඔහු එහිදී කිව්වා මේ රටේ ජනතාව වෙනුවෙන් වැඩ කළ හැකි නිර්ප්‍රභූ පුද්ගලයන්ට මේ රට බාරදෙන්න කියලා. ඒ නිසා අපි එහි සභාපතිවරයා ඇතුළු ශ්‍රීලනිපය තුළ ඉන්න ප්‍රගතිශීලී කොටස්වලට අභි‍යෝගයක් බාර දෙමු; ශ්‍රීලනිපය දකුණට ඇදගෙන යන්න නැතිව වමට ඇදගෙන යන්න කියල. ශ්‍රීලනිපය වමට ගිහින් අප මේ කියන දේශපාලනික නොවූ සැබෑ ප්‍රශ්න දේශපාලනික කිරීමේ වගකීම එහි සිටින ප්‍රගතිශීලී බුද්ධිමතුන් බාරගත්තොත් වමට ඒක ලොකු හයියක් වේවි. වාමාංශික හෙජමොනික අවකාශයක් නිර්මාණය කර ගැනීමට ඒක විශාල බලපෑමක් වේවි.
• ජනතාවට මේ තත්ත්වය එකපාරටම තේරුම් ගන්න අමාරුයි. මීට ප්‍රථම මේ රටේ දේශපාලන පූර්වාදර්ශයක් අපට තිබෙනවද?
ඔව්, 60-70 දශකවල ලංකාවේ ආර්ථික හා දේශපාලන වශයෙන් යම් ආකාරයක ප්‍රගතිශීලී ස්වරූපයක් ගත්තා. ඒ වමේ කතිකාව හා වමට තිබුණු බලය නිසයි. බලය ලබාගෙැනීම කෙසේ වෙතත් අඩුම තරමේ අපට මා ඉහත සඳහන් කළ තත්ත්වයවත් නිර්මාණය කර ගන්න ඉදිරියේදී හැකි වුණොත්; දකුණේ බිහිවෙමින් තිබෙන හිතුවක්කාරී නවලිබරල් සහචර ධනවාදී ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රියාමාර්ග අහුරන්න පුළුවන්.
• නමුත් මේ මොහොතේ දේශපාලනය තුළ විශාල ඉඩක් නිර්මාණය වී තිබෙනවා. මේ සියල්ල මැද පරාජයට පත්වෙලා තියෙන්නේ වම?
පැහැදිලිවම ඔව්, අපි මේ රටේ පැවති මැතිවරණ අරන් බැලුවොත්; කවුරු පරාජය කරලා කවුරු ජයග්‍රාහණය කළත්; පරාජය වුණෙත්, ඊළඟට බලය ගත්තෙත් එකම ජාතියේ කණ්ඩායම්. එහෙම බැලුවම මේ කණ්ඩායම් දෙක අතර වෙනසක් නැහැ. සිද්ධ වෙන්නේ මාරුවීමක් විතරයි. හැබැයි අද වෙනකම් බලය ගන්න බැරි වුණේ කාටද? වමට. ඒ නිසා මේ විදියට නිරන්තරයෙන් ඉදිරියට එන වමේ පරාජය මේ මොහොතේ තියෙන්නේ කිසියම් සංක්‍රාන්ති මොහොතක. මේ මොහොතේ ජනාධිපති බලය, පාර්ලිමේන්තු බලය, පළාත් සභා බලය වමට ගන්න බැරිවෙන්න පුළුවන්. නමුත් කතිකාමය වශයෙන් වමට මේ මොහොතේ විශාල ඉඩක් විවර වී තිබෙනවා. අර ඔබ සඳහන් කළ විශාල ඉඩ මේ මොහොතේ විවෘත වෙලා තියෙන්නේ වමට. මේක වම හරියට කළමනාකරණය කරගත්තොත් රටක් රාජ්‍යක් බවට පරිවර්තනය කිරීමේ මොහොත බවට මෙය පත් කළ හැකියි.
