ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපනයට අදාළ කැපීපෙනෙන පරිවර්තනයක් සිදු වීමට නියමිත බව පෙනෙයි. ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා විද්වතුන් කැඳවා පැවැත්වූ සාකච්ඡාවද, අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා විශ්වවිද්‍යාල ක්ෂේත්‍රයේ බලධරයන් කැඳවා පැවැත්වූ සාකච්ඡාවද මීට සාක්ෂි ලෙස පවතී. ඉහත සාකච්ඡා දෙක සමාලෝචනය කරන විටද; සෞභාග්‍යයේ දැක්ම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය නිරීක්ෂණය කරන විටද වැදගත් සාධක හතරක් මතු වෙයි. එක: අධ්‍යාපනය සම්බන්ධයෙන් ජාතික ප්‍රතිපත්තියක් සැකසීමට යෝජනා වීමය. දෙක: අපොස (උ/පෙ) සමත් වන සියලු දෙනාට උපාධියක් හැදෑරීම සඳහා පහසුකම් සැලසීමය. තුන: කලා උපාධිධරයන් සඳහා පරිගණක පුහුණුව සැලසීමය. හතර: විද්‍යා/ ගණිත උපාධිධරයන් බිහි කිරීම සඳහා වැඩි නැඹුරුවක් ඇති කිරීමය.
නිදහසින් පසු රටේ නායකත්වය භාර ගත් දේශපාලකයන් අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ ඇති කිරීමට උත්සුක වී ඇති’මුත් ජාතික අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තියක් ඇති කිරීම කෙරෙහි උනන්දු වී නැත. ජාතික අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තියක් ක්‍රියාවට නැංවීම ඔස්සේ රටට ගැළපෙන මානව සම්පත නිර්මාණය කරගත හැකිය. ටැන්සානියාවේ හිටපු ජනාධිපතිවරයකු වූ ජුලියස් නියරේරේ එබඳු ජාතික අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තියක් රටට හඳුන්වා දුන්නේය. සෝවියට් දේශයේ නායක ලෙනින් සේම චීනයේ නායක මාඕ සේතුං ද එබඳු ජාතික අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති හඳුන්වා දිනි. ඒ රටවල දියුණුව රැඳී ඇත්තේ නොවෙනස් ජාතික ප්‍රතිපත්ති මතයැයි කිව හැකිය.
ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපනය හා රැකියා වෙළෙඳපොළ අතර කිසිදු සම්බන්ධයක් නැතැයි දිගින් දිගටම සාකච්ඡා වී ඇත. උපාධිධරයන්ට රැකියා නැත. එහෙත් සමාගම්වල පුරප්පාඩු විශාල ප්‍රමාණයක් තිබේ. මේ අසමානතාව බිහිව ඇත්තේ නූතන ලෝකයට ගැළපෙන අධ්‍යාපන රටාවක් හා විෂයක්ෂේත්‍ර අධ්‍යයනයක් රට තුළ නැති නිසාය. අධ්‍යාපනයේ ප්‍රධාන අරමුණු දෙකක් පවතී. පළමු අරමුණ වන්නේ විනයගරුක උසස් සමාජයක් බිහි කිරීමය. දෙවන අරමුණ: රටේ ඉදිරි ගමනට අවශ්‍ය මානව සම්පත නිර්මාණය කරගැනීමය. රජය අධ්‍යාපනය සඳහා විශාල බරපැනක් දැරුවද ඉහත අරමුණු දෙකම මෙතෙක් ඉටුව නැත. එය වෙනස් විය යුතුය.
රටේ පුහුණු ශ්‍රමය පිළිබඳ බරපතළ ගැටලුවක් පවතී. වෙළෙඳපොළ ඉල්ලා සිටින පුහුණු ශ්‍රමය ශ්‍රී ලංකාවේ නැත. මැදපෙරදිග රටවල ගෘහ සේවිකාවන් ලෙස අපේ කාන්තාවෝ දහස් ගණනක් වැඩ කරති. එය සැලකිය හැක්කේ අවිධිමත් රැකියාවක් හැටියටය. භාෂා ඥානයක්, ශිල්පීය ඥානයක් හා පුහුණුවක් මේ අයට නැත. එබැවින් ඉහළ වැටුපක් හා වෘත්තීය අයිතිවාසිකම් ලබාගැනීමේ හැකියාවක්ද අපේ කාන්තාවට නැත. විදේශ රැකියාවකදී පිළිගත් වෘත්තීය සහතික හා පළපුරුද්ද ඉතා වැදගත්ය. මෙය ගෘහ සේවයට පමණක් නොව; අනෙකුත් ක්ෂේත්‍රවලටද අදාළය. විධිමත් ජාතික අධ්‍යාපන රටාවක් ඔස්සේ මේ සියල්ල වෙනස් කළ හැකිය. ලෝකය ඉල්ලා සිටින පුහුණු ශ්‍රමය සම්පාදනය කරගැනීමද ඒ ඔස්සේ කළ හැකිය.
අපේ අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුළ ප්‍රධාන වැරදි දෙකක් දැකගත හැකිය. පළමු වරද වන්නේ පිරමීඩාකාර අධ්‍යාපන ආකෘතියයි. ඒ අනුව ලක්ෂ ගණනක් පළමුවන ශ්‍රේණියට ඇතුළු වෙති. ඉතා සුළු පිරිසක් විශ්වවිද්‍යාල සඳහා තේරී පත් වෙති. කඩයිම් විභාග ස්ථාපනය වී ඇත්තේ සිසුන් තොග පිටින් උසස් අධ්‍යාපනයෙන් ඉවත් කිරීම සඳහාය. දෙවන වරද වන්නේ වෘත්තීය අධ්‍යාපනයට නැඹුරුවක් හා පිළිගැනීමක් නොතිබීමය. වෘත්තීය පුහුණු ක්ෂේත්‍රය වෙනම විෂය ක්ෂේත්‍රයක් ලෙස පැවැතීමද වරදකි. එය උසස් අධ්‍යාපනයේම කොටසක් බවට පත් විය යුතු ය. ජර්මනිය වැනි දියුණු රටවල ඒ තත්ත්වය දැකිය හැකිය. ජපානය ශිල්පීය පුහුණුව පාසල් අධ්‍යාපනයේ කොටසක් බවට පත් කරගෙන තිබේ.
රටක අධ්‍යාපනය නූතන ලෝකයට ගැළපෙන ලෙස පවත්වාගෙන යා යුතුය. ඉන්දියාව එය ඉතා හොඳින් සිදු කරයි. පරිගණක අධ්‍යාපනයටද, භාෂා අධ්‍යයනයටද මූලික තැනක් දුන් නිසා ලෝකයේ දියුණුම රටවල පරිගණක අංශවල රැකියා කිරීමේ අවස්ථාව ඉන්දීයයන්ට ලැබී ඇත. පරිගණක ක්ෂේත්‍රයේ ඇති රැකියාවලින් වැඩිම ප්‍රමාණයක් ඉන්දීය ජාතිකයන්ගෙන් පිරී ඇත. අපේ අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයට පරිගණක විද්‍යාව පැමිණියේ බොහෝ ප්‍රමාදවීම් සහිතවය. දැන් වත් එය යාවත්කාලීන කළ යුතුය. කලා උපාධිධරයන් පරිගණක විද්‍යාව හැදෑරීම සඳහා යොමු කිරීම ඉතා වැදගත්ය. ඒ මඟින් කලා උපාධිධරයන්ට වෘත්තීය වටිනාකමක් ලැබෙයි. කලා උපාධිධරයන්ගේ රැකියා වියුක්තිය සෙසු උපාධිධරයන්ගේ රැකියා වියුක්තියට වඩා වැඩිය.
විද්‍යා හා ගණිත ක්ෂේත්‍රවල උපාධිධරයන් බිහි කිරීම සඳහා වැඩි නැඹුරුවක් දක්වන බව රජය කියා තිබේ. එය කාලීනය. භෞතික විද්‍යා අංශයෙන්ද, ගණිත අංශයෙන්ද ප්‍රථම පන්ති සාම්‍යර්ථය ලබාගත් උපාධිධරයෝ සැලැකිය යුතු පිරිසක් ඇමෙරිකාවේ නාසා ආයතනයෙහි සේවය කරති. ලෝකයේ බොහෝ පර්යේෂණ ආයතනවල ගණිත අංශයේ හා විද්‍යා අංශයේ උපාධිධරයන් සඳහා රැකියා අවස්ථා තිබේ. ඒවා ඉහළ වැටුප් හා වැඩි පහසුකම් සහිත වෘත්තීන් ලෙස සැලකේ. ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටවල පර්යේෂණ අංශ දියණු නැත. ඒ සඳහා යෙදවිය හැකි විශාල මුදලක්ද රජයට නැත. පෞද්ගලික අංශ පර්යේෂණ සඳහා යොමු වන බවක්ද ශ්‍රී ලංකාවේ දකින්න නැත. මේ අනුව විද්‍යා හා ගණිත අංශවල උපාධිධරයන් සඳහා විදේශීය රැකියා වෙළෙඳපොළ විවෘත කර දෙන්නේ නම් එය වඩාත් වැදගත්ය.
අ.පො.ස. (උ/පෙ) සමත් වන සියලු දෙනාට උපාධියක් හිමි කරගැනීම සඳහා ඉඩ ප්‍රස්තා ඇති කිරීම රජයේ ඉලක්කය වී ඇත. එය කළ හැකිදෝයි කෙනකු ප්‍රශ්න කළ හැකිය. උපාධියක් හිමි කරගැනීම සඳහා සියලු විද්‍යාර්ථීන් තවදුරටත් සාම්ප්‍රදායික විශ්වවිද්‍යාලවලටම යා යුතු නැත. පාඨමාලාවල ස්වභාවය අනුව වෙනත් ස්ථාන ඒ සඳහා තෝරාගත හැකිය. කොයි හැටි වුව අධ්‍යාපනයෙන් රට වෙනස් කළ හැකිය. ආණ්ඩුව එය වටහාගෙන තිබේ.
