ශ්‍රී ලංකාවේ සත් වැනි විධායක ජනාධිපතිවරයා තේරීම සඳහා පැවැත්වෙන ජනාධිපතිවරණයට දින තීන්දු වී තිබේ. නොවැම්බර් 16 වැනිදා පැවත්වීමට නියමිත මේ ජනාධිපතිවරණය මෙරට මැතිවරණ ඉතිහාසයට එකතු වන අටවැනි ජනාධිපතිවරණයයි. 1982න් ආරම්භ වී 1988, 1994, 2000, 2005, 2010 සහ 2015 ජනාධිපතිවරණවලින් පසු මෙය පැවත්වෙන්නේ රට සුවිශේෂ සන්ධිස්ථානයක් වෙත ළඟා වීමෙන් පසුවය.
1977දී බිහි වූ එක්සත් ජාතික පක්ෂ රජය මෙරට පළමුවරට විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය නිර්මාණය කළ අතර, මේ සම්බන්ධයෙන් විවිධ විවේචන ගණනාවක් මේ වන විට එල්ල වී තිබේ. ඒ අතරේ එය රටක සංවර්ධනය පිළිබඳ සැලකීමේදී සාධනීය බවක් පවතින්නක් ලෙසද අරුත් ගන්වන විද්වත්හු සිටිති. 1994 සිට පසුගිය අවසන් මැතිවරණය දක්වා වූ සෑම ජනාධිපතිවරණයකදීම විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමේ පොරොන්දුව මූලික මැතිවරණ පොරොන්දුවක් ලෙස බැබළුණද මේ සුපිරි පොරොන්දුව යාන්තමින් හෝ ඉටු කරන්නට සමත් වූයේ වර්තමාන ජනාධිපතිවරයා ප්‍රමුඛ රජය පමණි. ඒ 19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මඟින් විධායක ජනාධිපතිවරයා සතු සුපිරි බලතල යම් කප්පාදුකරණයකට ලක් කිරීමෙනි.
විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය සම්බන්ධයෙන් මේ වන විට විවිධ මතවාද එක්ව තිබෙන අතර, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සම්බන්ධයෙන් සහ ජනතා පරමාධිපත්‍යය සම්බන්ධයෙන් විශේෂයෙන් උනන්දු වන්නන් අවධාරණය කරන්නේ ජනාධිපතිවරයා සතු විධායක බලතල අහෝසි කොට, පාර්ලිමේන්තුවට -එනම්: අවසානයේ ජනතාවට- වග කියන පාලන ක්‍රමවේදයකට අප ගමන් කළ යුතු බවය. ඒ ගැන ඉදිරි කාලයේ පුළුල් කතිකාවක් නිරායාසයෙන්ම සමාජගත වීම වැළැක්විය නොහැකි තරම්ය.
මෙරට ජනාධිපතිවරණ ඉතිහාසය පිළිබඳ සැලකීමේදී එක් මැතිවරණයක් තවත් එකකට සංසන්දනය කිරීම තරමක් උගහටය. ඒ පසුගිය දශක දෙක-තුන තුළ ලෝකයේ රටාව තාක්ෂණයත් සමඟ වෙනස් වීමත්, ලෝකයේම ජනතාව වැඩ කරන ආකාරය, හිතන-පතන ආකාරය කාලයෙන් කාලයට වෙනස් වීමත් නිසාය. එමෙන්ම රට තුළ එක් එක් කාලවකවානුවල පැවති දේශපාලනික සහ සමාජීය තත්ත්වයනුත් මේ එක් එක් මැතිවරණ කෙරෙහි තීරණාත්මක ලෙසින් බලපෑ බව සැබෑවකි.
ජනාධිපතිවරයාගේ ධුර කාලය වසර හයේ සිට පහ දක්වා පසුගිය 19 වැනි ආණ්ඩු ක්‍රම සංශෝධනයේදී අඩු වීමට ලක් විය. ඒ අනුව පෙර ජනාධිපතිවරණයක් පැවැත්විය යුතුව තිබුණේ වසර හයක් ගිය තැනය. එසේ වුවද 2005 වසරේදී මුල් වරට ජනාධිපති ධුරයට පත් වූ මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ක්‍රමෝපායයික තීරණයක් ලෙස 2010 වසරේදී ජනාධිපතිවරණය පවත්වා ඊළඟ ධුර කාලය සඳහා අදාළ ජන වරම ලබාගත් අතර ඔහු තෙවන වරට ජනාධිපතිවරණයට තරග කිරීමට අවශ්‍ය පසුබිම නිර්මාණය කරගත්තේ 18 වැනි සංශෝධනය මඟින් ජනාධිපතිවරයාට වාර දෙකකට වඩා ඒ තනතුරට පත් වීමට ඇති බාධකය ඉවත් කරගැනීමෙනි. එසේ කටයුතු කළ හිටපු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා තම ධුර කාලය නිම වීමට වසරකට පෙර ජනාධිපතිවරණය පවත්වන්නේ තෙවැනි වරටත් බලය ලබාගැනීමේ උපක්‍රමයක් වශයෙනි.
ලෝකයේ බොහෝ රටවල විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය පැවතුණද ඒ සඳහා යම් යම් නෛතික සීමාමායිම් තිබේ. යමකු අඛණ්ඩව බලයේ රැඳෙන්නට මේ නෛතික සීමා වෙනස් කරන්නේ නම් එයින් පෙන්නුම් කෙරෙන්නේ රටේ මහජනතාගේ පරමාධිපත්‍යය යම් ආකාරයට හෑල්ලු කිරීමකි; ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය දෙදරවීමකට ලක් කිරීමකි. ලෝකය එක් අතකින් තාක්ෂණික වශයෙන් බුද්ධිමය වශයෙන් යම් යම් මේරූ අවධියකට ගමන් ගනිද්දී මේ අයුරින් විධායක ජනාධිපතිවරයකු තම බල පරාසය සීමා-මායිම් නැති තැනකට ගෙන යෑම රටේ ජනතාව රිස්සුවේ නැත. ඒ නිසාම මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයාට පසුගිය මැතිවරණවලදී නූතන ලෝකය ගැන හිතන බුද්ධිමත් තරුණ කොටසකගේ ඡන්ද ආකර්ෂණය කරගැනීමට හැකියාවක් ලැබුණේ නැත.
කෙසේ වුවද පසුගිය අවසන් ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵලයට අනුව පත් වූ ජනාධිපතිවරයාත් රජයත් රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වෙනුවෙන් කරන ලද කැප කිරීම අගය කළ යුතුය. මේ රජය විසින් ගෙන එන ලද 19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධන යෝජනාව ඒක් මන්ත්‍රීවරයකු හැර සියලු මන්ත්‍රීවරුන්ගේ සහායෙන් සම්මත වීමද අප අගය කළ යුතුය. අප දැන් රට ගෙන යා යුත්තේ එතැනින් එහාටය.
අද බොහෝ දේශපාලකයන්ට දැවෙන ප්‍රශ්නයක් ඇත. ඒ ඔවුන්ට බලය හිමි කර දෙන්නට ඡන්දය පාවිච්චි කරන ජනතාවට ඔවුන් කෙරෙහි විශ්වාසයක් නැති වීමය. විශේෂයෙන් පෙර-වැරදි සහ පෙර කළ-පව් සහිත දේශපාලකයන්ට තමන්ගේ පැටිකිරිය සමඟ ඊළඟ ඡන්දයකට ඒම ගැන විවිධ ප්‍රශ්න ඇත. ඔවුන් ඒවා සඟවාගෙන පෙරට එන්නේ මහත් ආයාසයෙනි. මේ යථාර්ථය අප අවබෝධ කරගත යුතුය.
රටක් ලෙස ඇති ප්‍රශ්නය ජනතාවට දේශපාලනය ගැන විශ්වාසයක් නැති වීමය. රටේ පවතින දේශපාලනික ධුරාවලිය සම්බන්ධයෙන් හෝ රාජ්‍ය ව්‍යූහය ගැන ඔවුන් බලාපොරොත්තුවක් නැති තැනට පැමිණ ඇත. රටේ ජනතාවට අවශ්‍ය වන්නේ නීතිය යුක්තිය සේම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලිකාංග සුරැකෙන යහපත් ආර්ථිකයක් සහිත රටකි; ඒ වෙනුවෙන් නායකත්වය දෙන චරිතයකි. රටේ ජනතාව එදාට වඩා අවබෝධයෙන් යුතුව මෙකී මූලිකාංග සුරැකීමේ ඉතිහාසයක් සහ පසුබිමක් ඇත්තේ කාටද යන්න ගැන උනන්දු විය යුතුය. මේ ගැන නිගමනයකට, ජනතාව ඉදිරියට ඔක්තෝබර් 7 වැනිදා සිට නොවැම්බර් 15 දක්වා බොහෝ දේ ගලා එනු ඇත. මේවා නිසි ලෙස කිරා මැන බලා, සබුද්ධිකව තීරණ ගැනීමට ජනතාව කල්පනා කළ යුතුය.
