අක්සායි කොක්සායි සරිසායි මම නුඹ
මුළු ලෝකෙ හැමතැන හෙව්වා
එනමුදු නුඹ වැනි වෙනත් කෙනෙක් මම
කොහේදිවත් දැකලා නැතිවා...
සුල්තන්මුරාත් සිය පෙම්පත් අවසානයේ ලියන්නේ මේ ගී දෙපදය ය. පොත කියවා ඇති ඔබ දැනටමත් සුල්තන්මුරාත් ගේ පෙම්වතිය කවුදැයි කියා දනී. ඔහුට අනුව ඔහුගේ මේ පෙම්වතිය පොප්ලර් ගසක් මෙන් සිහින් ය. හිම මෙන් සුදු ඇගේ මුහුණේ පිහිටි දෙනෙත නම් ඕනෑ ම අඳුරු රාත්‍රියක වුව ඇවිලෙන ලැව් ගින්නක් මෙන් දීප්තිමත් ය. ප්‍රේමයට හැම දෙයක් ම පෙනෙන්නේ සුන්දර ව බව ඔබ දනී.
සුල්තන්මුරාත්ට මේ පෙම්පත මිසර්ගල් වෙනුවෙන් ලිවීමට සිදු වන්නේ, කෙනකුගේ ජීවිතයට එක ම එක වරක් පැමිණෙන සුන්දර යෞවනය යුද්ධය විසින් පැහැර ගැනීමට යන නිසා ය. තව දින තුනකින් අක්සායි මෙහෙයුම වෙත යා යුතුව ඇති සුල්තන්මුරාත්ගේ යෞවන සිතේ සිතිවිලි විවරණය කරන්නට කිර්ගීසියාවේ උපන් අයිත්මාතව්ට සම කළ හැකි ලේඛකයකු නැතැයි සිතෙන්නේ “වේලාසන කොක්කු ඇවිත්” සුන්දර නවකතාව කියවද්දී ය. “රාන්නයේ ෂුරව්ලි” නම් මේ සුන්දර නවකතාව සිංහල අපි කියවන්නේ කිර්ගීසියාවට අයිත්මාතව් වටිනාකමක් එක් කළේ යම් සේද; අපේ පුංචි ර‍ටට වටිනාකමක් එක් කළ ආචාර්ය ඩබ්ලියු.ඒ අබේසිංහයන් නිසා ය.
චින්ගීස් අයිත්මාතව් අප වෙත පිරිනමන මේ සුන්දර ගද්‍ය වියමන මහා නවකතා ගණයට නොගැනේ යැයි කෙනකුට තර්ක කළ හැකිය. එහෙත් ඉවසිල්ලෙන් කියවන විට එහි වන පුළුල් යටිපෙළ හා දර්ශනය හසු වනු ඇත. එය එක් අතකින් විප්ලවයෙන් බිහි වූ නව කිර්ගීසියාවේ සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලන ඉදිරි ගමන ගැන කතාන්දරයයි. තවත් අතකින් ගැටවර ප්‍රේමයෙහි වන නොඉවසිලිමත්, ආනන්දජනක කතාන්දරයයි. තවත් අතෙකින් නව සමාජයක් ගොඩනැංවීමේ ක්‍රියාදාමයේදී තරුණ දායකත්වයේ කැපවීමයි. මේ සියල්ල ම පිටුපස කුරිරු, බිහිසුණු දෙවැනි ලෝක මහා සංග්‍රාමයයි. මේ සියලු ප්‍රවේශ ගුරු කර ගනිමින් කතුවරයා සංයමයෙන් හා ඉවසීමෙන් සුන්දර ගද්‍ය අඛ්‍යානයක් ගොඩ නඟන්නේ ය.
සුල්තන්මුරාත්ගේ ලියුම වෙනුවට මිසර්ගල්ගෙන් ඔහුට ලැබෙන්නේ ඔවුන් දෙදෙනාගේ නම් මැසූ ලේන්සුවකි. ඒ ලේන්සුව ඔහුගෙන් උදුරා ගන්නේ මිසර්ගල්ට පෙම් කරන තවත් කොලු ගැටයෙකි. ඒ අනතායී ය. විශාල දබරයකින් පසුව අනතායීගේ අතෙන් ලේන්සුව උදුරා ගන්නා සුල්තන්මුරාත් සිය ප්‍රේමයේ සටනින් ජයගත්තේ යැයි උද්දාමයෙන් සිටියදී මහලු චෙකිෂ් දුක්බර පුවතක් මේ ගැටවරයන් වෙත රැගෙන එයි. ඒ අනතායීගේ පියා සතාර්කුල් යුද පෙරමුණේදී දිවි පුදා ඇති බව ය.
අනතායී වෙනුවෙන් ඔහුගේ ශෝකය තුනී කරනු වස් තමාට කළ හැකි දෙයක් ඇති බැව් සුල්තන්මුරාත් වටහා ගනියි. ශෝක වෙමින් සෙස්සන් පිටව ගිය පසු ඔහු අනතායී කැටුව මුල්ලකට යයි. මෙසේ කියයි. “ඔයා හිතන්ඩ එපා අනතායී. මම ඒක ඔයාට ඕනෑ නම් - ඒ ලේන්සුව - ඔයාට තියාගන්නම දෙන්නම්...”
ලේඛකයන් ආදරය වපුරන්නේ එසේය. ඒ ආදරයෙන් පාඨක ලෝකය නැහැවෙන්නේ මුදු ගුණාංග වලින් හදවත තෙමා ගනිමිනි.
පෙරළා අනතායී කුමක් පවසන්නට ඇත්දැයි ඔබට මොහොතකට හෝ සිතිය හැකිද?
“මොකටද සුල්තන්. නෑ මට එපා. ඒක ඔයාගෙ. ඒක ඔයා කාටවත් දෙන්න වටින්නේ නෑ. ඉතින් මට... මට ඒකට සමාවෙන්න. ඉතින් ඒකට සමාවෙලා අමතක කරලා දාන්න. මම ආයෙත් එහෙම කරන්නෙ නෑ සුල්තන්. මට දැන් ඕනැ කරන කිසිම දෙයක් නෑ. දැන් අපේ තාත්ත... අපි තාත්ත එනතුරුයි බලාගෙන හිටියේ.” ආදරය, පරිත්‍යාගය එවැනි ය. එවැනි දේ ගැන අපට කියන්නෝ මේ වැනි හෘදය සංවේදි නිර්මාණකරුවෝ ය.
ප්‍රේමය යනු කවර හැඟීමක්දැයි කිව හැක්කේ කාටද? මේ ලොව බොහෝ කලාකරුවෝ තම ප්‍රේම වියෝව අනෙකාට සෞන්දර්යයක් බවට පත් කිරීමට අනන්ත අප්‍රමාණ දුක් ගත්හ. මහෝඝයක් තරම් වූ ස්නේහය ශෝකී මඳ පවනක් කර සිත් පත්ලෙහි දිලෙන කඳුළු ගංගාවක් බවට පත් කරමින් ප්‍රේමය සදාකාලික කළ කලාකරුවෝ බොහෝ වන බැව් ඔබ දනී. ප්‍රේමය අහිමි වූ කල පිහියෙන් අනින, සිය දිවි හානි කර ගන්නා සමාජයක් වෙනුවට එයෙ නිවීමක් කළ සමාජයක් අපට බිහි වූයේ එපරිද්දෙනි.
‘අසිරිමත් වූ දේකි මේ ලොව ප්‍රේමය නමිනා’ යැයි ලියූ සරච්චන්ද්‍රයෝ මළගිය ඇත්තෝ, මළවුන්ගේ අවුරුදු දා කෘති යුගලයෙන් ප්‍රේමයේ වන සුන්දරත්වය මෙන් ම වෙන්ව යෑම ද අපූරුවට පාඨක ලොව වෙත ගෙන ආහ.
මේ සියලු දෑ ඔබ එක්තැන් කරන්නට මා කල්පනා කළේ ලෝකය නිවන්නට මෙන් ම අවුළුවන්නට ද නිර්මාණකරුවාට ඇති හැකියාව ගැන ඔබට කියන්නට ය. සාහිත්‍ය කියන්නේ සහිත බවට ය; එසේත් නැත්නම් පිරුණු බවට ය. පිරෙන්නේ මිනිස් වගෙහි ගුණ නැණෙනි; මිනිසත් බවෙනි. සාහිත්‍ය යනු ‘මිනිස් වර්ගයාගේ හෘදය සාක්ෂිය යැයි’ ඩේවිඩ් කුගුල්තිනෝව් නම් සෝවියට් ලේඛකයා කීවේ ඒ නිසා ය. ලේඛනයේ රන්සුනු සොයන අප කලාවේ අරමුණ ගැන සවිඥානක විය යුතු නිසා ම මේ ගැන ලියා තබන්නට සිතිණි.
