* මැදිරි ඇතුළත පින්තාරු කරන්නෙත් කාන්තාවෝ
* රත්මලානේ වැඩබිමේ පිරිමි එක්ක කරට කර වැඩ
කාන්තා දිනය නිමා වූවා පමණි. එහෙත් එක් දිනක් නොව සැම දාම ඇය ඇගයුවාට ඇගේ සේවයට ප්‍රශංසා කළාට කමක් නැතැයි සිතෙන් නේ සිය නිවසේ වැඩකටයුතුවලට අමතරව රටේ සංවර්ධනය සමාජ සුබසිද්ධිය වෙනුවෙන් ලබාදෙන දායකත්වය දකින විටය. “වැඩ ඇරී -වැඩට යති ගැහැනු” යැයි කවියකු කියන ලෙසම එවැනි කාන්තාවන් පිරිසක් සොයා අප ඉකුත් දිනෙක ගිය ගමනක කතාවකි මේ.
ඇය හැඩකාරය. පැහැපත්ය. නමුදු දෑත්වල තැවරී ඇත්තේ කළු පැහැ මජංය. සාමාන්‍යයෙන් නම් කාන්තාවෝ නියපොතු හැඩට කපා දෑත් පිරිසුදුව තබාගැනීමට කැමැතිය. යකඩ, විදුලි කම්බි සමඟ පොර බැඳිම නිසා ඈ දෑත් ගොරහැඬිව තිබිණි.
මම ඇගේ දෑත් පිරිමැද බැලීමි.
“ගෙදර යන්න ඉස්සෙල්ලා පෙට්රල් දාලා අත් දෙකේ තියෙන මජං යවනවා. එහෙම නැතුව මේවා යවන්න වෙන ක්‍රමයක් නෑ. අත් දැවිල්ල ගන්නවා.” බියුටිකා කියයි.
මජං එක්ක හැප්පෙන මේ කාන්තාවන් කවුරුන්දැයි දැන් ඔබ විමසිලිමත් වනු ඇත.
ඔබ දිනපතා දුම්රියේ ගමන් ගන්නා අයෙකු නම් බස් රථයේ යෑමට වඩා ඔබ ප්‍රිය කරන්නේ දුම්රියේ යෑමට විය යුතුය. ඒ කොතරම් සෙනඟ සිටියත් ගමන ඉක්මන් බැවිනි. දුම්රිය ගැන පැමිණිලි බොහෝය. විටෙක මඟීන් මැසිවිලි නඟන්නේ දුම්රිය ප්‍රමාදය ගැනය. තවත් විටෙක සැප පහසුව ගැනය. ජනේල කැඩිලා, වහලේ තෙමනවා, ෆෑන් ගලවලා, අසුන් අබලන් වෙලා මඟියෝ සෑම විටම මැසිවිලි නඟති. දුම්රියක් ප්‍රමාද වූ විට දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවටම බැණ වදින ඔබ දුම්රියක නඩත්තු අංශය ගැන කෙදිනකවත් සිතුවේද?
පිරිමින් හා කරට කර වැඩ කරන කාන්තාවන් ද දුම්රිය නඩත්තු අංශයේ සිටින බවට ලද තොරතුරක් අනුව පසුගිය දා අපි රත්මලාන වැඩ බිමට ගියෙමු. මට බියුටිකා හමු වූයේ ඒ ගිය ගමනේදීය.
සියුමැලි දෑතක් හිමි ඇය බර වැඩ කරන්නේ කෙසේද?
ඒ මසිත උපන් සිතුවිල්ලයි. දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවේ කාර්යාලවල කාන්තාවෝ බොහෝ සේවය කරති. විශේෂය නම් මේ කාන්තාවන් වැඩ බිම්වල සේවය කිරීමය.
සියල්ල කරන්නේ ජීවත් වීම සඳහාය. දැනට එම ආයතනයේ සේවය කරන කාන්තාවෝ සේවයට පැමිණෙන විට තමන්ට අයත් කාර්යය කුමක්දැයි නොදැන සිටියහ. එහෙත් දුම්රිය වැඩබිමට පැමිණි පසු ඔවුහු එයට හුරුවන්ටත් සිය රැකියාවට ආදරය කරන්නටත් පටන් ගත්හ.
කොළඹ පැවති දුම්රිය වැඩබිම රත්මලානට රැගෙන එන ලද්දේ 1935 අවුරුද්දේදීය. දුම්රිය අලුත්වැඩියා කිරීම, එන්ජින් අලුත්වැඩියා කිරීම ආදි සියලු කටයුතු සිදු කෙරෙන්නේ මේ වැඩබිමේය. වැඩබිමේ කාර්ය පිළිබඳ අදහස් දක්වන රත්මලාන ප්‍රධාන යාන්ත්‍රික ඉංජීනේරු කීර්ති හේවාවිතාරණ මහතා.
“මේ ස්ථානයේ තුන්දහස් පන්සියයකට වැඩිය සේවය කරනවා. ඉංජීනේරුවන් විසිපස් දෙනෙකු සිටිනවා. ඒ අතරින් දහදෙනෙක්ම කාන්තාවෝ. දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් සියලු යන්ත්‍ර සූත්‍ර, නඩත්තු කරන්නේ මේ ස්ථානයේ. පිරිමි සේවකයන් සමඟ කාන්තාවනුත් මෙහි වැඩ කරනවා.
හේවාවිතාරණ මහතාගේ හඳුන්වා දීමෙන් පසු වැඩ කරන කාන්තාවන් බැලීමට ගියෙමු. අබලන් වූ දුම්රිය මෙන්ම අලුත්වැඩියා කිරීමට ගෙන ආ දුම්රිය මැදිරි, අලුතින් පින්තාරු කරන ලද දුම්රිය මැදිරි තැන තැනය. වැඩබිමේ දී කෙරෙන කාර්යභාරය හඳුන්වා දෙමින් එහි එක් එක් අංශය වෙත අප ගෙන ගියේ දුම්රිය කළමනාකරණ තාක්ෂණ නිලධාරි එන්. එච්.එස්. චමින්ද මහතාය.
“දුම්රිය බලවේග කට්ටල, එන්ජින් සහ මැදිරි, නියාමක මැදිරි එහි උපාංග, ආදි බර අලුත්වැඩියා සහ සහැල්ලු අලුත්වැඩියා කිරීම් කෙරෙන්නේ මෙහෙ. පැය විසිහතර දාහකට වඩා හා පැය තිස්හය දාහකට වඩා දිව්වට පස්සේ සෑම දුම්රිය එන්ජිමක්ම අලුත්වැඩියා කරනවා. ඒ අලුත්වැඩියා කිරීමේදී මේ කාන්තාවන්ගෙන් හොඳ සහායක් ලැබෙනවා. මුල් කාලේ මේ අය බොහෝම හෙමින් වැඩ කළේ. නමුත් දැන් ඔවුන්ගේ දෑත් මේ සියුම් වැඩවලට හුරුයි. දැන් ඔවුන් කාර්යක්ෂමයි.” කාන්තාවන්ගෙන් ලැබෙන සහාය පිළිබඳ පැවැසුවේ දුම්රිය අධීක්ෂණ කළමනාකරු අජිත් සහබන්දු මහතාය.
අම්බලන්ගොඩ සිට රත්මලාන වැඩබිමට පැමිණෙන රමණි ප්‍රියංකා දුම්රිය විදුලි පරිපථ සකසන්නියකි.
“මම මේ රස්සාවට ආවේ දෙදහස් දාහතර වසරේ. මම උසස් පෙළ විභාගය කළා. කම්කරුවන් ලෙසයි බඳවා ගත්තේ. ඇත්තම කිව්වොත් ආව අලුත මේ කිසිම දෙයක් ගැන දන්නේ නැහැ. අපට හැම දේම කියලා දුන්නා. දැන් නම් කරන රස්සාව ගැන ආසාවක් තියෙනවා. තවමත් මගේ සේවය ඉස්ථිර නැහැ. දවස් පඩියට තමයි සේවය කරන්නේ.” රමණි පවසයි
චමිලා ප්‍රියංගනී පදිංචි වී සිටින්නේ රත්මලානේය.
“මගේ මහත්තයා මුලින් මේ වැඩබිමේ සේවය කෙරුවා. මීට වසර කිහිපයකට පෙර ඔහු මිය ගියා. මට ජීවත් වෙන්න ක්‍රමයක් නැති නිසා මම රස්සාවක් ඉල්ලගෙන ආවා. ඒ අනුව තමයි මට මේ රස්සාව ලැබුණේ. මම ඉස්කෝලේ නවයේ පන්තියට විතරයි ඉගෙන ගත්තේ. දරුවෝ දෙන්නෙක් ඉන්නවා. ඒ අය තවම ඉගෙන ගන්නවා.
මේ වැඩ ගැන මෙලෝ දෙයක් දන්නේ නැහැ. මෙහෙට ආවාට පස්සේ හිමින් හිමින් ඉගෙන ගත්තා.
චමිලා එසේ කියයි. ඇය අසලම වාඩි වී යම් කාර්යයක නියැළී සිටින්නී බියුටිකාය.
“මම පයාගල ඉඳලා වැඩට එන්නේ. මුල් දවස්වල නම් අත්වල කළුපාටට මජං ගෑවෙන කොට හිතට දුකක් දැනුණා. දැන් එහෙම නැහැ. ගෙදර යන්න ඉස්සෙල්ලා පෙට්රල් ගාලා අත්වල තියෙන කළුපාට යවනවා. ඒත් ඒක හොද දෙයක් නෙමෙයි. මේ විදුලි වැඩ ඉගෙන ගත්තට පස්සේ මට දැන් ගෙදර විදුලි පංකාවක් වුණත් ගලවලා හදන්න පුළුවන්.” බියුටිකා තම රැකියාව ගැන කියන්නෙ එලෙසිනි.
ඒ.ඩී. සකුන්තලා අපට හමු වූයේ ආමිචර් අංශයේදීය. ඇය කොයිල් එතීමේ කාර්ය කරයි.
සකුන්තලාලා බියුටිකාලා රමණිලාගෙන් සමුගෙන අප ගියේ අංක 25 අංශයටය. එහි මැහුම් වැඩ මෙන්ම වර්ණ ආලේප කිරීම ආදිය ද සිදු කැරේ. ඒ දිවා කෑම පැයයි. බොහෝ අය අප යන විට කෑම ගැනීම සඳහා ගොස්ය. ඇතැම් අය විස්තර කතා කිරීමට කැමති වුවද පත්තරයේ පින්තූර පළ කරනවාට විරුද්ධ වූහ.
“මැහුම් අංශයේ කාන්තාවෝ පස් දෙනෙක් හා පිරිමි විසි එක් දෙනෙක් සේවය කරනවා. සමහරු මහන්න දැනගෙන ආවේ. සමහරු මෙහෙ ඇවිල්ලා පුරුදු වුණා. මේ අංශයෙන් තමයි ආසනවලට කුෂන් කවර මහන්නේ, ඒවා අන්දවන්නේ. සීට් වැඩවලට අමතර අමාත්‍යාංශයේ තිර රෙදි මැසීම, ගිලන් ඇදන්වල රෙද්ද මැසීම වගේම කොළ හා රතු කොඩි මැසීම කරන්නෙත් දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවට අවශ්‍ය රෙදි මහන්නෙත් මෙහිදි.”
අධීක්ෂණ කළමනාකාර විජේසේකර මහතා පැවැසුවේ මැහුම් අංශයේ කාන්තා දායකත්වය පිළිබඳය.
මෙලනි සේවය කරන්නේ මේ අංශයේය.
“රස්සාවට එනකොට අපිට මොනවද කරන්න තියෙන්නේ කියලා දැනගෙන හිටියේ නැහැ. මෙහෙ ඉන්න අය අපට වැඩ කියා දුන්නා.” යනුවෙන් මෙලනි පවසද්දි සුදිපා ද අප හා කතාවට එක් වූවාය.
“හේමන්ත අයියා තමයි වැඩ කියා දුන්නේ. මුලදී සමහර වේලාවට අපට වැරදුණා. බොහෝම සහයෝගයෙන් අපි හැමෝම වැඩ කරන්නේ.” සුදීපා කියයි.
බදුරලිය, මතුගම, බණ්ඩාරගම, කළුතර, අගලවත්ත, මග්ගොන, අලුත්ගම, අගලවත්ත ආදි ප්‍රදේශවල සිට කාන්තාවෝ සේවයට පැමිණෙති. නි‍ෙවසේද සියලු වැඩකටයුතු නිම කොට මෙහි සේවයට පැමිණෙන ඇය මහජන සුබ සිද්ධිය වෙනුවෙන් තම දායකත්වය නොපිරිහෙළා ලබා දෙයි.
කර්මාන්ත ශාලා අංක 25 එක් පැත්තක ඇත්තේ දුම්රිය පින්තාරු අංශයයි. පින්තාරු අංශයේ කාන්තාවෝ ඒ වන විට කෑමට ගොස් සිටියහ. එක්තරා අන්දමකට එය අමුතුම තැනෙකයි සිතේ. එම අංශයෙන් කරන සේවාව පිළිබඳ අපට විස්තර කළේ සොයියාය. ඔහු ඒ අංශයේ වැඩ පරීක්ෂකය.
“පේන්ටින් අංශයේ කාන්තාවෝ හතර දෙනෙක් ඉන්නවා. මේ තියෙන දුම්රිය මැදිරිවල ඇතුළත කඩතොලු කපලා පොටි ගාලා මැදලා ඉස්ටිකර් ගලවලා තීන්ත ගාන්නේ කාන්තාවෝ. මේ අයට කොයිම වේලාවකවත් පලංචි උඩ නැඟලා කරන වැඩ බාර දෙන්නේ නැහැ. කෝච්චිවල තුන්වැනි පළමු පන්තිවලට වෙන් වූ වර්ණ තියෙනවා. දුම්රිය පෙට්ටි ඇතුළේ ඒ වර්ණ ගල්වන්නේ කාන්තාවෝ. අවදානම් වැඩකට කියලා මේ අය කරන්නේ මැදිරි යට කළු ගෑම. ඒක නම් යට ඉඳන් ගාන්න ඕන. ඒ කළු ඇස්වලට වැටීමේ අනතුරක් තිබෙනවා. ඒ කළු ඇදුම්වල ගෑවෙනවා. සමහර වේලාවට හිසට වැටෙනවා. කොහොම නමුත් ඒ වැඩ කරන්නේ වරුවක් විතරයි. කාන්තාවෝ කියලා වෙනසක් නෑ මේ අයගෙන් අපේ වැඩබිමට ලොකු සහායක් ලැබෙනවා.” ලලිත් කියයි.
උසස් රැකියාවල නියැළෙන සියුමැලියන් සේම යකඩ එක්ක පොර බදන සියුමැලියෝද අප අතර සිටිති. දුම්රියෙන් යන විට දුම්රිය මැදිරි අවලක්ෂණ කිරීමට හෝ විකෘති කිරීමට යෑමේදි ඔබට ඇය සිහිවනු ඇත. මෙය සියුමැලි දෑතකින් දහඩිය මහන්සියෙන් හැඩ කළ දුම්රිය මැදිරියකි... එහෙමත් නැත්නම් දුම්රිය අසුනකි යන්නය.
