“මම ත්‍රිරෝද රථ රියැදුරෙක්. මට මේ හරක් දෙන්නාට කන්න බොන්න දෙන්න, අසනීප වුණාම බේත්හේත් අරං දෙන්න වියදමක් යනවා. එ්ත් මම ගොන්පිට පෙරහර වෙනුවෙන් හරක් හදන එක නවත්වන්නේ නැහැ. උදේ අවදි වුණාම සුදට සුදේ උසට මහතට හරකෙක් පෙනෙන එක මොන තරම් හොඳද? කොයි තරම් වාසනාවන්තද? උදේම දකින මේ ගොනුන්ගේ දර්ශනයට මම හරිම ආසයි.”
නවගමුවේ පදිංචි එස්. සෝමරත්න (චුටි) වෘත්තියෙන් ත්‍රිරෝද රථ රියැදුරෙකි. ගොවිතැන ජීවනෝපාය කරගත් පරම්පරාවකින් පැවත එන සෝමරත්න ත්‍රිරෝද රථ රියැදුරු රැකියාව තෝරා ගත්තේ ගොවිතැන් කටයුතු සඳහා ප්‍රමාණවත් පරිදි ඉඩකඩම් නොමැති වීම නිසාය. එහෙත් ඔහු ගවයන් දෙදෙනකු ඇති කළේය. ගොවිතැන හෝ කිරි වෙළඳාම නොකරන ඔහු ගවයන් ඇති කිරීම සම්බන්ධයෙන් විමතියක් හට ගැනුණේ ඔහු කරත්තකරුවකු ද නොවන බැවිනි. පනස් පස් වියැති සෝමරත්න ඉතා ආදරයෙන් රැක බලා ගන්නා ගවයන් දෙදෙනා කිසිම රාජකාරිකට යොදා ගන්නේ නැත. එහෙත් මෙම ගවයන් දෙදෙනා දේවකාරියකට පමණක් යොදා ගනී. කෙටියෙන් සඳහන් කරන්නේ නම් සෝමරත්න ගවයන් ඇති කරීමේ ඒකායන අරමුණ ගොවිතැන් කටයුතු, කිරි ගැනීම හෝ කරත්ත බැඳීම නොව නවගමුව ශ්‍රී සිද්ධ පත්තිනි දේවාලයේ ගොන්පිට පෙරහැරට සහභාගි කරවීමය.
ගොනුන් පිට දේවාභරණ වැඩම කරවීමේ දේවකාරිය සඳහා ගොනුන් ඇති කරන එකම තැනැත්තා නවගමුවේ සෝමරත්න පමණක් නොවේ. නවගමුවේ පදිංචි හැත්තෑදෙහැවිරිදි වියේ පසුවන ඩබ්ලිව්. චන්ද්‍රපාල ද තවත් එවැනි තැනැත්තෙකි.
“අපි පරම්පරාවෙන්ම ගොවියො. ඒ නිසා අපේ ගෙවල්වල හරක් ඇති කළා. මම පොඩික‍ාලෙදිත් හරක් 15 ක් විතර හිටියා. ගොවිතැන් කටයුතුවලට අමතරව කිරි විකිණුවා. දැන් හරක් හදලා ගැට ගහන්න ඉඩම් නැහැ. ඉඩම් කට්ටි කරලා. ගොවිතැනට වුණත් අද ඉස්සර වගේ හරක් යොදා ගන්නේ නැහැනේ. ඒ නිසා මා ළඟ දැන් හරක් හයදෙනයි ඉන්නේ. පස්දෙනෙක් කිරි වැස්සියෝ. එක වස්සයි ඉන්නේ. කිරි වැස්සියන්ගේ කිරි අරං මම තවමත් විකුණනවා. වස්සා තියාගෙන ඉන්නේ දේවාලේ ගොන්පිට පෙරහරේ යන්න. අපි වස්සාට නම දාලා තියෙන්නේ සුද්දා කියලා. දැන් අවුරුදු 7 ක් වෙනවා.” යනුවෙන් පවසමින් අප සමඟ කතාබහට එකතු වූයේ ඩබ්ලිව්. චන්ද්‍රපාල ය.
චන්ද්‍රපාලගේ “සුද්දා” ට උප්පැන්න සහතිකයක් තිබේ. ඒ ඔහු මෙම ගවයාව වැලිකන්ද ගොවිපළෙන් මිල දී ගත් නිසාය. නවගමුවේ දේවාලයේ ගොන්පිට පෙරහරට සහභාගි කිරීම උදෙසා චන්ද්‍රපාල සහ තවත් සිව්දෙනකු විසින් වැලිකන්දෙන් ගවයන් මිල දී ගෙන තිබේ. චන්ද්‍රපාලගේ “සුද්දා” මිල දී ගෙන තිබෙන්නේ රුපියල් 40,000 කටය. කින්නියා වර්ගයට අයත් “සුද්දා” නවගමුවට රැගෙන එන විට නාහෙට නාහන වස්සෙකි.
“මම සුද්දාව මිල දී ගන්නා විට ඌට අවුරුද්දයි මාස තුනයි. කිසිම දවසක කරට ලණුවක් දාලා ගැටගහලා තියලා නැහැ. ඊට පස්සේ මට මේච්චල් කරගන්න ගොඩක් අමාරු වුණා. ලණුව දානකොට පයින් ගහනවා. මම බොහොම අමාරුවෙන් හීලෑ කර ගත්තේ. දැන් නම් පොඩි ළමයා වගෙයි. හරිම හොඳයි. හරිම කීකරුයි. අපි කියන දේවල් හොඳට තේරෙනවා. කතා කරන්න බැරි ටික විතරයි.” ඩබ්ලිව්.චන්ද්‍රපාල සුද්දා ගැන වර්ණනා කළේ එසේය.
මෙම සුද්දා සතු තවත් අපුරු කුසලතාවක් ඇත. ඒ ඌ පිහිනුම් ශුරයකු වීමය. නැහැවීම සඳහා කැලණි ගඟට බැස්ස වූ විට ලණුවේ දිගේ තරමට පිහිනා යන්නේ කිසිදු බියක් සැකයක් නැතිවය. ලණුවෙන් මිදුණහොත් එගොඩ මෙගොඩ පිහිනීම සුද්දාට කජු කනවා තරම් පහසු කටයුත්තකි.
“එගොඩ ගොඩේ නා කණුවේ බැන්ද ගොනා
මෙගොඩ ගොඩේ සපු කණුවේ බැන්ද ගොනා
දෙගොඩ තලා එන වතුරට පැන්න ගොනා
අපොයි මගේ රන් මුතු වල්ලියා ගොනා”
යනුවෙන් එදා ජන කවි ගැයුවද “සුද්දා” වැනි පිහිනුම් ශුරයන් අතීතයේ සිටියේ නම් මෙවැනි ජනකවි බිහි නොවීමට ද ඉඩ තිබිණි.
චන්ද්‍රපාල සතු “සුද්දා” බ්‍රහ්මචාරි ජීවිතයක් ගත කරන්නේ දේවකාරියට කැප වී සිටින නිසාය. ඒ සඳහා චන්ද්‍රපාල පශූ වෛද්‍යවරුන්ගේ සහාය ලබා ගනියි. එහෙත් ගොන්පිට පෙරහරේ දේවාභරණ වඩමවනු ලබන අශෝක පොල්පිටිය සතු ගවයා තනිකඩ ජීවිතයක් ගත කරන්නේ වෙනත් හේතුවක් නිසා ය. ඌට බලපා තිබෙන්නේ කුලගොත් ප්‍රශ්නයකි. එනම් අශෝක පොල්පිටිය සතු ගවයා හරියානා වර්ගයට අයත් සතකු වීමය. ඌට හරියානා වර්ගයේ එළදෙනක් හමු නොවීමෙන් තනිකඩව වාසය කිරීමට සිදු වී තිබේ.
“හරියානා වර්ගයට අයිති ගවයන් ප්‍රමාණයෙන් විශාලයි. අනික මේ වර්ගය හරිම හිඟයි. මම මිල දී ගත්තේ වෙන්නප්පුවෙන්. එතකොට උගේ වයස අවුරුදු 2 ක් විතර ඇති. ඒ කාලේ මම මිල දී ගත්තේ රුපියල් ලක්ෂ 4 කට. දැන් නම් ඊට වැඩියි. උගේ වයස දැන් අවුරුදු 8ක් වෙනවා. මේ තරම් විශාල හරකෙක් මම බස්නාහිර පළාතෙවත් දැකලා නැහැ.” අශෝක පොල්පිටිය උසස් කුලයට අයත් සිය ගවයා ගැන විස්තර කළේය. ඔහු නවගමුවේ විෂ්ණු දේවාලයේ කපු මහතා ය.
හරියානා ගවයා හැර තවත් ගවයන් දෙදෙනකු ඔහු සතු ය. එහෙත් ඒ කිසිම ගවයකු කිසිම රාජකාරියක යෙදෙන්නේ නැත. මෙම හරකුන් තිදෙනාගේ එකම රාජකාරිය දේවකාරිය ඉටු කිරීමය. මෙම තිදෙනාගෙන් එක් ගවයෙක් හරියානා ගවයාගේ වයසට සමානය. අනෙකාට අවුරුදු 4 කි. පෙරහැර නොමැති කාලයේ ගවයන් තිදෙනා වත්තේ පිටියේ නිකරුණේ කල් ගෙවති. එහෙත් නිදැල්ලේ ඇවිද යෑමට ඉඩක් නැත. ගවයන් තිදෙනා එකම අයිතිකරුවකුට අයත් වුවද එකම නිවහනක දිවි ගෙවුවද එකම කාර්යයක යෙදී සිටියද තිදෙනා අතර කිසිදු ඇඟෑලුම්කමක් දක්නට ලැබෙන්නේ නැත. හරියානා වර්ගයට අයත් ගවයා අනෙක් ගවයන් දෙදෙනා පයිසෙකට මායිම් නොකරයි. ඒ, ඌ උසස් කුලයකට අයත් බැවිනි. අනෙක් දෙදෙනාද හරියානා වර්ගයේ ගවයාට ළංවීමට බිය වෙති. ඌ ප්‍රමාණයෙන් විශාල වීම ඊට හේතුවයි.
රණාලේ ඒ. සී. ගුණසේකරගේ (සුනිල්) කින්නියා වර්ගයට අයත් ගවයා ද ඔහු යටතේ සිටින අනෙක් ගවයන් සමඟ පයිරුපාසානම් පවත්වන්නේ නැති මුරණ්ඩු සතෙකි. ගුණසේකරට පමණක් හීලෑ වුවද කිසිදු විශ්වාසයක් නැත. වරක් ඒ.සී. ගුණසේකරට ඇන අත කැඩුණු නිසා මාස ගණනක් බෙහෙත් කරන්නට සිදු විය.
“අපේ පරම්පරාවම ගොවියෝ. මමත් කුඹුරු ගොවිතැන් කරන ගොවියෙක් ඉස්සර ඉඳලා අපිට හරක් හිටියා. දැන් මට ගවයන් පස් දෙනෙක් ඉන්නවා. එළදෙන්නු දෙන්නයි මී හරකෙකුයි එළ හරකෙකුයි පෙරහැරේ යන කින්නියා හරකයි මා ළඟ ඉන්න පස්දෙනා. කින්නියා හරකාට දැන් අවුරුදු 7 ක් 8ක් විතර වයසයි. මම ගත්තේ අවුරුදු හතරෙන් . අපේ ගමේ කෙනෙකුගෙන් මම මිල දී ගත්තේ ඒ කාලේ ඌ ලක්ෂ 1 ½ ක් වුණා. අපේ පරම්පරාවම නවගමුව පත්තිනි දේවාලයේ ගොන්පිට පෙරහැරට ගවයන් රැගෙන ගියා. ඒ පෙරහැර වෙනුවෙන්මයි මම මේ ගොනා ගත්තේ. මට ඉස්සෙල්ලා හිටපු අයිතිකාරයනුත් මේ සතාව ගොන්පිට පෙරහරට ගෙනිහිනි තියෙනවා. දැන් මමත් අවුරුදු 4 ම ගෙනිච්චා. අපිට නම් හරියට පිහිට තිබෙනවා. ගවයන් රෝග ආපදාවලින් ආරක්ෂා වෙන්නේ පෙරහරට සහභාගි කරවන නිසයි.” යන්න ඒ.සී. ගුණසේකරගේ (සුනිල්) අදහස ය.
එහෙත් එස්. සෝමරත්න (චුටි) ඊට හාත්පසින් වෙනස් අත්දැකීමකට මුහුණදී සිටියි. දේවාලයේ ආභරණ වැඩම කරවීම උදෙසා රු. 85,000/-කට මිල දී ගත් කින්නියා හරකා මහා දවාලේ සොරුන් රැගෙන යෑම එකී අත්දැකීමයි. එහෙත් ඔහු තවමත් පෙරහර වෙනුවෙන් ගවයන් දෙදෙනෙකු ඇති කරයි. ඉන් එක් හරකෙක් සෝමරත්නගේ ගව පට්ටියෙන් බෝවුණු සතෙකි. අනෙක් හරකා ලැබුණේ මස් කඩයකින් අභයදානය ලබා දේවාලයට පූජා කළ පින්වතකුගෙනි. කිසිම වැඩක නොයෙදෙන මේ ගවයෝ දේවකාරිය වෙනුවෙන් පේවී සිටිති.
“මම ත්‍රිරෝද රථ රියැදුරෙක්. මට මේ හරක් දෙන්නාට කන්න බොන්න දෙන්න, අසනීප වුණාම බේත්හේත් අරං දෙන්න වියදමක් යනවා. එ්ත් මම ගොන්පිට පෙරහර වෙනුවෙන් හරක් හදන එක නවත්වන්නේ නැහැ. අනික උදේ අවදි වුණාම සුදට සුදේ උසට මහතට හරකෙක් පෙනෙන එක මොන තරම් හොඳද? කොයි තරම් වාසනාවන්තද ? උදේම දකින මේ ගොනුන්ගේ දර්ශනයට මම හරිම ආසයි.”
ඒ කොහොම වුණත් සෝමරත්න සතු ගවයන් දෙදෙනා ගැට ගැසීමට හැකි වී තිබෙන්නේ ඔහුටත් ඔහුගේ පුතාටත් පමණි. ඒ. සී. ගුණසේකරගේ ගොනා ද එසේමය. අශෝක පොල්පිටියගේ හරියානා ගවයාට විශේෂ සැලකිලි ලැබෙන්නේ ඔහු නවගමුවේ විෂ්ණු දේවාලයේ කපු මහතා නිසා ය. මන්ද සුවිශාල ප්‍රමාණයේ හරියානා ගවයා ගැට ගැසීමට දේවාලයේ සේවකයකුගේ සහාය ලැබේ. එහෙත් ඒ කොයි සත්වයාත් දේවාල පෙරහරේ චණ්ඩිකම් ප්‍රදර්ශනය කරන්නේ නැත. පෙරහරේ ගමන් කරන සෙසු ගවයන් සමඟ රණ්ඩු කරන්නේ නැත. දේවාභාරණ පිට මත තබා ගෙන සුවච කීකරුව ගමන් කරන්නේ කවදාවත් දඟ වැඩ , දඩබ්බරකම් නොකළ උන් මෙනි.
“අපේ සුද්දා නම් හැමදාම කීකරුයි. පෙරහරේ යනදාටත් නොයනදාටත් හැමදාම එක වගේ. ඌ හරිම අහිංසකයි. පොඩි ළමයි කෙසෙල්, පාන් එහෙම ගෙනල්ලා කටට ඔබනවා. ඒ තරමටම හීලෑ සතෙක්.” ඩබ්ලිව්.චන්ද්‍රපාල පවසන්නේ එසේය. ඔහුට ගවයා සම්පතකි.
ඔහුට පමණක් නොව ඈත අතීතයේ පටන් සිංහලයාට ගවයා සම්පතකි. හින්දු ජනතාවට ගවයා පූජනීය වස්තුවකි. ගොන්පිට පෙරහරේ දේවාභාරණ වැඩම කරවීම උදෙසා පේවී සිටින මෙම ගවයන් නම් සැබෑවටම වාසනාවන්ත ගව කොට්ඨාසයකි. අප එසේ පවසන්නේ මෙම ගොනුන් දේවාභරණ වැඩමවීමේ මහඟු පුණ්‍යකර්මයට දායක වීම නිසා පමණක් නොවේ. කෙවිට පහර කමින්, බර අදිමින්, කුර ගෙවෙන තුරු ඇවිදිමින් සිදු කරන මෙහෙවර අවසානයේ මසට සිය ජීවිත පූජා කරන ගවයන්ගේ ශෝචනීය ඉරණම මෙම ගොනුන්ට අයත් නොවන නිසා ය.
හර්ෂා සුගතදාස
ඡායාරූප - චමින්ද නිරෝෂන්
