අනුර බණ්ඩාරනායක කලාවැවේ මහවැලි සංංචරක බංගලාවේ දෙදිනක් ගත කිරිමට නියමිතව තිබිණි. සියලු පහසුකම් සලසා මේ පෞරුෂය බලා ගන්නා ලෙස මහවැලි අමාත්‍ය ගාමිණි දිසානායක නිලධාරින් දැනුවත් කර ඇත. අනුර බණ්ඩාරනායකට අවශ්‍ය පහසුකම් ගැන සොයා බැලීම භාරව තිබුණේ මහවැලි අධිකාරියේ ව්‍යාපෘති ප්‍රජා සංවර්ධන නිලධාරි වරයාටය.
ඔහු ඒ.පී.බි. ඉලංගසිංහ නම් විය. ඉලංගසිංහ සිය වගකීම් ඉටු කිරිම පිණීස වහාම කලාවැව සංචාරක බංගලාවට සේන්දු විය. තම සම්ප්‍රාප්තිය දැන්වීමට අනුරා බණ්ඩාරනායක පිරිවරා ගත් ආරක්‍ෂක වළල්ලක් නො තිබිණි. කෙසේ හෝ ඉලංගසිංහ අනුර බණ්ඩාරනායක බැහැ දැකීමට සමත් විය. අමුත්තෙකු තමන් වෙත පැමිණි බවක් අනුර බණ්ඩාරනායකට දැනිලාම නැත. විනාඩි ගණනක් බලා සිටි ඉලංගසිංහට තත්වය පාලනය කර ගත නොහැකි විය. ඔහු සිංහල ගමේ ක්‍රමයට තමන් පැමිණි බවට යම් සංඥා කිහිපයක් නිකුත් අර ඇත. එයින් යම් ශබ්දයක් ඇසී අනුර බණ්ඩාරනායක හිස ඔසවා බැලීය. වහා සීරුවෙන් සිටගත් ඉලංගසිංහ තමන් කවුද යන්න සහ පැමිණි රාජකාරිය දන්වා ඇත.
“නම මොකක්ද?
“මම ඉලංගසිංහ...
“සමාවෙන්න නම ඇහුවට මට මේ මූණ හොඳට මතකයි. ඒකයි නම ඇහුවේ.. එසේ කී මේ ඔටුන්න හිමි කුමාරයා ඉලංගසිංහ දෙස හොඳින් බලා ගැඹුරු කල්පනාවකට සමවැදි ඇත. මොහොතින් සිහි එළවාගත් අනුර බණ්ඩාරනායක හඬ අවදි කළේය.
“ඉලංගරත්න නොවෙයිනේ.
“නෑ සර්. නිලධාරියා ගරුසරු ඇතිව උත්තර බැන්දේය.
“අප දෙන්නා හම්බ වෙලා තියෙනවා. එසේ කී අනුර බණ්ඩාරනායක හයියෙන් සිනාසි ඇත.
“ඔව් සර් කී නිලධාරියා දෙකට ඇඹරිණි. ඉලංගසිංහ කී පරිදි අනුර බණ්ඩාරනායක හමුවූ අවස්ථාව ඔහුට නිමේෂයෙන් නිමේෂය සිහිපත් කළ හැකිය.
“මතකද සිද්ධියි.... එසේ කී අනුර බණ්ඩාරනායක බෙහෙවින් ළෙන්ගතු බවක් දක්වා ඇත. ඉන් අනතුරුව අනුර බණ්ඩාරනායක ඉලංගසිංහගේ වර්තමාන තරාතිරම විමසා පළමුව ඔහුට සුබ පතා ඇත.
“මට එදා උදව්වක් කරන්න බැරි වුණානේ. මොකද කරන්නේ ඔහොම තමා...” එසේ කී අනුරගේ මුහුණ පුරා පසුතැවිල්ලක් පැතිරි ගිය බව ඉලංගසිංහ කීය.
හමුවූ මුල් දිනයේම අනුර බණ්ඩාරනායකට ඒ පි. බි. ඉලංගසිංහ මතක සිටි කතාව සුවිශේෂ සිද්ධියකි. ඒ කතාව ගිය සති අන්තයේ අනුරාධපුරයේදි මට අසන්නට ලැබිණ.
ඉලංගසිංහ කැලණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ කලා උපාධිධාරියෙකි. ඒ යුගයේ රැකියා වියුක්තිය නිසා අදටත් වඩා උපාධිධාරිහු පීඩාවට ලක්ව සිටියහ. ඒ කාලයේ උපාධිධාරින් පාන් බනිස් කඩවල බිල් ලිපිකරුවන් ලෙසද සේවය කළ බවද රහසක් නොවේ. රැකියා වියුක්තික ඉලංගසිංහට එ දවස නොසිතූ මොහොතක චින්තන ජයසේන මුණ ගැසි ඇත.
චින්තන ජයසේන යනු හැත්තෑ ගණන්වල ප්‍රකටව සිටි අති දක්‍ෂ පත්තර කාරයෙකි. කලක් මෙරට පැතිරුණ චිත්‍රකතා රැල්ලේ ප්‍රාරම්භකයා ඔහු විය. බෙහෝ චිත්‍ර ශීල්පීන් රටට දායාදා කළ සිත්තර පුවත්පත පිටුපස සිටියේ චින්තන ජයසේන ය. අසමාන දක්‍ෂතා ප්‍රදර්ශනය කළ චින්තන ඒ යුගයේ ප්‍රකට චරිතයකි. අද නමින් නිකුත් වූ සතිපතා විකල්ප පුවත්පතක මෙහෙයවන ලද්දේද චින්තන විසිනි. අද පුවත්පත අනුර බණ්ඩාරනායකගේ දේශපාලන සම්ප්‍රාප්තිය සනිටුහන් කළේය.
නිර්දය ලෙස පහරදීමේ හැකියාවෙන් අනූන චින්තන ඒ කාලයේ සිය පෑන ගසමින් හතර අතේ තීන්ත ඉස්සේය. ඉලංගසිංහ විස්තර කළ ආකාරයට මේ කියන කාලයේ චින්තන එතරම් සශ්‍රීක ජීවිතයකට හිමිකම් කියා නො තිබිණි. එහෙත් අනුර බණ්ඩාරනායක සමඟ සමිප ඇසුරක් ඇති කරගත් බව පෙනේ. චින්තන අනුර හඳුන්වා ඇත්තේ බොස් යනුවෙනි.
“මම බොස්ට කියලා ජොබ් එකක් අරන් දෙන්නම්. චින්තන කී වදන් ඇසූ ඉලංගසිංහට නිවන් සුව දැනුණාට සැක නැත. රස්සාවක් යනු දක්‍ෂ තරුණ උපාධිධාරියෙකුට බත්පත පමණක් නොවේ. සමාජ මට්ටම පෞරුෂය ආදි බොහෝ ඇතුළත් පැකේජයකි. දින කිහිපයක් ඇතුළත චින්තන ඉලංගසිංහ අනුර බණ්ඩානායක වෙත යැවීය. එදාත් අනුර බණ්ඩාරනායක හමුවේ එකත් පස්ව සිටගත් ඉලංගසිංහ අහන ප්‍රශ්න වලට උත්තර දිමට සුදානමින් සිටියාට සැක නැත.
“මොන කඳවුරේද හිටියේ.... ඒ අනුරගේ මුල්ම ප්‍රශ්නය විය. ඉලංගසිංහ කරකවා බිම අත හැරිය බව සිනාසෙමින් මා සමග කීවේ සිනාසෙමිනි.
“ඒ ඇහුවේ 71 කැරැල්ලට අහුවෙලා පුනරුත්ථාපනය වුණේ කොහේද කියලා. අපි ඉතින් කැම්පස් එකෙත් යුඇන්පීනේ. අතීතය එසේ සිහිපත් කළ ඉලංගසිංහ නැවත ඒ පැරණි කතාව කියන්නට විය.
“ සර් මම කැරැල්ලට ගියේ නැහැ...... ඒ කතාව ඇසූ අනුර බණ්ඩාරනායක මොහොතක් ගොළු වූ බව ඉලංගසිංහට මතකය.
“චින්තන කොච්චර කල් අඳුනනවාද.. අනුර බණ්ඩාරනායක ඍජුව විමසා ඇත.
“මාස ගණනක් විතර... වැඩි කාලයක් නැහැ.
“ඒක තමයි තවම යාළුවා ගැන හරියට දන්නේ නැහැ. අපි මේ කැරැල්ලට අහුවෙච්ච අය හොයා බලන ව්‍යාපෘතියක්. ඒ අවස්ථා වෙන අයට දෙන්න බැහැනේ. මට ඔයා ගැන දුකයි. වෙන වෙලාවක බලන්නම්.
එසේ කී අනුර බණ්ඩාරනායක ඉලංගසිංහට සමු දී තිබේ.
මේ සිද්ධිය නැවත සිහිපත් කරන ඉලංගසිංහ මෙසේ කීය.
“අද අපි ජීවත් වෙන්නේ ගොරකා දඩමස් තරන යුගයක. මේ කියන කාලයේ අනුර බණ්ඩාරනායකගේ අම්මා රටේ අගමැතිව සිටියා . ඒ නිසා ඔහුට කළ නො හැකි දෙයක් තිබුණේ නෑ. මගෙ නම ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ ලැයිස්තුවකට දාලා රස්සාවක් දෙන එක ඔහුට වහා කළ හැකි තිබුණා.
එහෙත් අනුර බණ්ඩාරනායක එසේ නොකළ බව ඒ පි බි සිහිපත් කළේ දැඩි ගෞරවයෙනි. රටක පැවැත්ම වෙනුවෙන් ගත් තිරණයක් වෙනස් කිරිමට ඒ විශිෂ්ට දේශපාලනඥයා කැමති වුණේ නැත. ඉලංගසිංහ විස්තර කළ සිද්ධියේ මගේ නිරික්‍ෂණ දක්වා මේ ලිපිය අවසන් කරමි.
තමන් එදා ගත් ඍජු තීරණය නිසා ඉලංගසිංහට රස්සාවක් නො දිම ගැන අනුර බණ්ඩාරනායක කොපමණදෝ කාලයක් තැවී ඇත. ඉලංගසිංහ ඉලංගරත්න ලෙස හෝ අනුර බණ්ඩාරනායකට මතක තිබුණේ ඒ නො තකා හැරීම නිසා ඇතිවූ වේදනාව නිසා විය හැකිය. ඔහුට සිනහා පහළ වුණේ චින්තන ජයසේන ඉලංගසිංහට දුන් අණ්ඩරය නිසාය. මේ කියන කාලයේ ඉංගිසි ගුරුවරුන් ලෙස පත්වීම් ගත් සමහරුන් ඉංග්‍රිසි විෂය සමත් වුණේ පාසලේ ඉංග්‍රිසි උගන්වන අතරය. ඒවා කළේද දේශපාලනඥයන් විසිනි. එහෙත් අනුර බණ්ඩාරනායකගේ දේශපාලනය පවිත්‍ර විය. විනිවිද භාවයෙන් යුක්ත විය. එසේම මේ කියන ඒ පි බි ඉලංගසිංහ ප්‍රකට ජනශ්‍රැති පර්යේෂක මාමිනියාවේ ඉලංගසිංහ බව සටහන් කළ යුතුව ඇත.
චන්ද්රසිරි සෙනෙවිරත්න
