ලංකාවේ අප ස්වාමිදුගේ බැසිලිකාව නමින් ප්‍රකට රාගම, තේවත්ත බැසිලිකා සිද්ධස්ථානය කිතුනු බැතිමතුන්ගේ නොමඳ ආදර ගෞරවයට පත් ප්‍රසිද්ධ පූජනීය ස්ථානයකි. රමණීය කඳු ගැටයක පිහිටා
වර්ෂ 1940 මුළු ලෝකයම දෙවන ලෝක යුද්ධයේ ගිනිදැල්වලින් වෙළීයමින් තිබූ කාලයක් විය. බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ යටත් විජිතයක් ලෙස මෙන්ම උපාය මාර්ගිකව වැදගත් ස්ථානයක පිහිටි ලංකාවට ද යුද්ධයේ බලපෑම් එල්ලවෙමින් තිබිණි. ඒ කාලයේ කොළඹ අගරදගුරු ලෙස කටයුතු කළ මේරි මැසොන් හිමිපාණන් තේවත්ත ප්‍රදේශයේ තිබූ ලූර්දු මෑණියන්ට කැප කළ කුඩා දෙව්මැදුරක් වෙත ගොස් එහි පුදසුන ඉදිරියේ දණින් වැටී දේව මෑණියන්ට බාරයක් වන්නේ එම යුද්ධයේ තිබූ භයංකර බව දැන සිටි නිසාය. 
දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් ලංකාව බේරා දුනහොත් දේව මෑණියන් වෙනුවෙන් බැසිලිකාවක් ඉදි කොට, දේව මෑණියන් 'ලංකාවේ අප ස්වාමිදූ' නමින් අබිසෙස් ගැන්වීමට උන්වහන්සේ එහිදී පොරොන්දු වූහ. කවුද මේ දේව මෑණියෝ? කෙනෙකුට එසේ සිතිය හැකියි. ජේසුස් වහන්සේගේ මව වූ මරියතුමිය අතීතයේ පටන්ම විවිධ නම්වලින් හඳුන්වමින් ගෞරව දැක්වීම කිතුනු සම්ප්‍රදායක් වන අතර, ශුද්ධවූ ජපමාල මෑණියෝ, පාතිමාවේ අප ස්වාමිදූ, ලූර්දුවේ අප ස්වාමිදූ වැනි විවිධ නම්වලින් හඳුන්වන්නේද එතුමියයි. අගරගුරු හිමිපාණන්ගේ ඒ යැදුම අනුව අප මවුබිමට කිසිදු කරදරයකින් තොරව ලෝක සංග්‍රාමය නිමාවද්දී තමා වූ බාරය ඔප්පු කිරීමට උන්වහන්සේ කටයුතු කළහ. මේරි මැසොන් හිමිපාණන් රෝමයට ගොස් එවකට සිටි 12 වැනි පියුස් පාප්වහන්සේගෙන් ඒ සඳහා වන විශේෂ අවසරය ලබාගන්නේ ඒ අනුවය.
අගරදගුරු හිමිපාණෝ බැසිලිකාව ඉදි කිරීමට සුදුසු ඉඩමක් සොයමින් පසුවෙද්දී දේව මාතාවන්ට බාරය වූ කුඩා දේවස්ථානය ඉදිරිපිට වූ 'ඔරේන්ජ් හිල්' නම් රබර් වත්ත විකුණන බවට උන්වහන්සේට ආරංචියක් ලැබෙන්නේ ඉන්පසුවය. අක්කර ගණනාවක් පුරා පැතිරුණු හරිත රබර් යායක් වූ එම ඉඩම බැසිලිකාව ගොඩනැඟීම සඳහා මනරම් ස්ථානයක් බව දකින උන්වහ්නසේ එය මිලදී ගෙන කඩිනමින් එහි ඉදිකිරීම් කටයුතු ආරම්භ කළහ. එහෙත් තමාගේ බාරය අනුව බැසිලිකාව ඉදි කරන්නට පෙර මේරි මසොන් අගරදගුරු හිමිපාණෝ ස්වර්ගස්ථ වූ අතර ඉන්පසු එම භාරදූර කාර්යයට උරදෙන්නේ මෙරට ප්‍රථම කාදිනල්වරයා වීමේ භාග්‍යය ලත් තෝමස් බෙන්ජමින් කාදිනල් කුරේ හිමිපාණෝය.
බැසිලිකාව ඉදිවෙමින් පවතින අතරේම ලංකාවේ අප ස්වාමි දුවගේ පිළිරුව ද නිර්මාණය වූ අතර පෘතුගාලයේ පාතිමාවේ අප ස්වාමිදූ ප්‍රතිමාව නිර්මාණය කළ ශිල්පියා විසින්ම එය සිදු කිරීම ද විශේෂත්වයකි. එම ප්‍රතිමාවේ දේව මාතාවන්ගේ දෙපා මුල නා මල් කිනිත්තක් රඳවා ඇත්තේ ශ්‍රී ලාංකික අනන්‍යතාව පෙන්නුම් කිරීමටයි. එහෙත් ඒ වන විට නා ගස ලංකාවේ ජාතික වෘක්ෂය ලෙස නම් කර නොතිබූ බවද පැවසේ.
දේව මෑණියන්ගේ දෑතේ තබා ඇති ජේසු බිලිඳුන් සුරත දිගු කොට ජපමාලය පෙන්වන අතර, උන්වහන්සේ අනෙක් අත දිගු කොට තම මෑණියන් පෙන්වන බවක් එම ප්‍රතිමාවේ වේ. එයින් පෙන්නුම් කෙරෙන්නේ නිතර ජපමාලය උච්චාරණය කරන ලෙස දේව මෑණියන් සැදැහැවතුන්ට ආරාධනා කරන බවත් එසේ කරන අය දේව මාතාවන් වහන්සේ තම ජේසු බිලිඳුන් තුරුලේ හොවා වැළද ගන්නා බවත්ය. මෙම දේව මාතා ප්‍රතිමාවේ ජේසු බිලිඳුන්ගේ හස්තය මත රඳවා ඇත්තේ හයවැනි පාවුලූ පාප්වහන්සේ 1970 දෙසැම්බර් 04 වැනිදා දිවයිනට වැඩම කළ අවස්ථාවේ තෑගි කරන ලද ජපමාලයයි.
එමෙන්ම දේවමාතා වහන්සේගේ සහ ජේසු බිලිඳුන්ගේ සිරස් මත පලදා ඇති 'රන් ඔටුනු'ද දේශීය කලා ලක්ෂණ ඇතිව නිර්මාණය කර තිබේ. එම රන් ඔටුනු සෑදීම සඳහා අවශ්‍ය රත්තරන් අති උතුම් මසොන් රදගුරු හිමිපාණන්ගේ කාලයේ සිට වසර ගණනාවක් තුළ රැස් කරන ලද ඒවාය. හිටපු අගරදගුරු හිමිවරුන්ගේ මුදු, කුරුස සහිත මාලද මෙන්ම කොළඹ කොච්චිකඩේ සහ වෙනත් දේවස්ථානවලින් පරිත්‍යාග කරන ලද රත්රන් භාණ්ඩ ඒ සඳහා යොදාගෙන තිබේ. 1951වසරේදී මුල්ගල තැබූ මෙම දර්ශනීය බැසිලිකාව ස්වර්ගස්ථ මැසොන් අගරදගුරු හිමිගේ බාර පොරොන්දුව අනුව ලංකාවේ අප ස්වාමිදු වෙනුවෙන් අබිසෙස් ලබන්නේ 1974 පෙබරවාරි මස 06 වැනිදාය.
සිද්ධස්ථානයේ අභිමානවත් පෙනුම මෙන්ම සිද්ධස්ථාන භූමිය පුරාවට තිබෙන අනෙකුත් අංග ද එහි අපූර්වත්වයට හේතු වී තිබේ. සිද්ධස්ථානයට යාබද කඳු ගැටයේ ඉදි කර ඇති දර්ශනීය ලූර්දු ගුහාව කාගේත් නෙත් සිත් සනසාලයි. ලූර්දු නුවර දේවමාතා දර්ශනය වූ ස්වාභාවික පරිසරයට සමාන මෙම පරිසරයේ ගල් පර්වතයක් තුළ ඉදි කර ඇති මෙම නව ලූර්දු ගුහාව බැසිලිකාව සතු අපූර්වතම නිර්මාණයකි. එමෙන්ම බැසිලිකා භූමිය පුරාවටම දක්නට ලැබෙන හරිත පැහැයෙන් දිදුලන රුක් වගාව අති උතුම් තෝමස් කුරේ කාදිනල් හිමිපාණන්ගේ සැලස්මකි. සෙසු අංග අතර ඥානකාන්ති මන්දිරය, කන්‍යාරාමය, පියවරුන්ගේ නේවාසිකාගාර, වන්දනාකරුවන්ට අවශ්‍ය නිවාස, කතෝලික දහමේ චිත්‍ර, කලාකෘති ආදිය වේ.
 |
| ආශිර්වාද ජල තටාකය |
ජාතික බැසිලිකාව වන්දනා ගමන් ආණ්ඩු පනත යටතේ ගැසට් නිවේදනයක් මගින් ජාතික සිද්ධස්ථානයක් ලෙස නම් කර තිබෙන නිසා ජාති, කුල, වර්ණභේදවලින් තොරව ඕනෑම කෙනෙකුට වන්දනා කිරීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සලසා දී තිබේ.
කිතුනුවන් මේ තරම් බැතියෙන් වන්දනාමාන කරන මෙවැනි බැසිලිකාවක් සාමන්‍ය දෙව්මැදුරකින් වෙනස් වන්නේ කෙසේද යන්න කෙනෙකුට ප්‍රශ්නයක් විය හැකිය. ඈත අතීතයේදී රෝමයේ පොදු කටයුතු සඳහා භාවිතා කළ විශාල ගොඩනැගිලි බැසිලිකා ලෙස හඳුන්වා ඇති අතර පසුකාලීනව විශාල කතෝලික දේවස්ථාන බැසිලිකා නමින් හඳුන්වා තිබේ. ග්‍රීක බසින් බැසිලිකා යන්නෙහි අරුත 'රාජකීය' යන්නයි. මුළු ලෝකය පුරාව එවැනි බැසිලිකා 1587ක් පිහිටා තිබෙන අතර ඉන් 49ක් පිහිටා ඇත්තේ ආසියාවේය. 2011 වසරේදී කතෝලික සභාවේ ප්‍රධාන බාලිකාව වන රෝමයේ මේරි මේජර් බැසිලිකාවට හිමිවී ඇති තත්ත්වයට තේවත්ත ජාතික බැසිලිකාවද සමාන කිරීම අපේ රට ලැබූ භාග්‍යයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.
බැසිලිකාවේ ඇති සුවිශේෂ අංග අතර දෙව්මැදුර ඇතුළත ඇති ප්‍රධාන සුදු තිරිවානා අල්තාරය හෙවත් පුදසුන අපූර්වතම නිර්මාණයකි. මෙය කිරිබත්ගොඩ ගල්හේන හන්දිය අසල ගල් වළකින් ලබා ගන්නා ලද තනි සුදු ගල් කුට්ටියක් වන අතර එහි බර ටොන් 18කි. එය ගෙන ඒම මෙන්ම දෙව්මැදුරට ඇතුළු කිරීමද පහසු නොවූ අතර ඒ සඳහා කම්කරුවන් දොළොස් දෙනෙකු සති දෙකක් තිස්සේ වෙහෙස වූ බව පැවසේ.
බැසිලිකා දෙව් මැදුරේ ප්‍රධාන අල්තාරය පිටුපස කොටස තට්ටු දෙකකින් සමන්විත දෙමහල් ගොඩනැගිල්ලක් වන අතර පහත මහල අද දිව්‍ය සත්ප්‍රසාද වන්දනාව සඳහාම වෙන් කර තිබේ. එමෙන්ම පැරණි කතෝලික සම්ප්‍රදාය අනුව ස්වර්ගස්ථ වූ අති උතුම් තොමස් කාදිනල් කුරේ හිමිපාණන් භූමිදාන කර ඇත්තේ එහිය. උන්වහන්සේගේ ශුද්ධවත් ජීවිත පැවැත්ම ගැන දන්නා බැතිමත්හු එතුමන්ගේ එම සොහොන් ගැබ අබියස වන්දනා කරමින් එතුමන්ගේ මැදහත් පිහිට පතමින් උන්වහන්සේ සුදුවරයට ඔසවනු පිණිස යාච්ඤා කිරීමටද අමතක නොකරති. 
තේවත්තේ බැසිලිකාවේ අවුරුදු පතා පවත්වන රෝගීන්ගේ සුව මංගල්‍යයේ ඉතිහාසය වසර 77ක් දක්වා ඈතට දිවයයි. මුලින්ම මෙම රෝගීන්ගේ දේව මෙහෙය පවත්වා ඇත්තේ දෙවන ලෝක යුද සමයේදී අති උතුම් මේරි මසොන් හිමිපාණන් දේව මෑණියන්ට බාරය වූ පැරණි දෙව්මැදුරේ ලූර්දු ගුහාව අබියසයි. එතැන් සිට මේ දක්වා සෑම වසරකදීම අගෝස්තු මාසයේ අවසන් ඉරු දින පවත්වනු ලබන මෙම සුව මංගල්‍යයට දිවයිනේ දස දෙසින් ලක්ෂ සංඛ්‍යාත බැතිමත්හු පැමිණෙති. ඒ අතර අන්‍යාගමිකයෝ ද වෙති.
පවුල් ප්‍රශ්න, රැකියා ප්‍රශ්න, දරු සම්පත් අහිමි වීම, විවාහ අපේක්ෂා බිඳවැටීම් ආදී ජීවිතයේ පැමිණෙන විවිධාකාර ප්‍රශ්න කරදර හමුවේ දේව මාතාවන්ගේ පිහිට අපේක්ෂාවෙන් බැසිලිකා පුදබිමට පැමිණෙන සැදැහැවතුන් අතර විශේෂයෙන් ලෙඩදුක් වෙනුවෙන් පිහිට පතන්නෝ බොහෝය. පැරණි දෙව්මැදුරු භූමියේ ඉදි කර තිබෙන ළිඳෙහි ජලය රෝගීන් සුව කරන බලයකින් යුතු බව බැතිමතුන්ගේ විශ්වාසයයි. අසනීප වූවන් එම ජලය පානය කිරීමෙන් සහ ගත තැවරීමෙන් සුවය ලබන බව විශ්වාස කරනවා සේම ලෙඩ රෝගවලින් ආරක්ෂා කරගැනීමේ පැතුම ඇතිව කුඩා දරුවන් එම ළිං ජලයෙන් නැහැවීමත් බොහෝ බැතිමතුන්ගේ සිරිතකි.
 |
| ශුද්ධ වූ ළිඳ |
නිවෙස්වල ආරක්ෂාව පතා එම ළිඳෙන් වතුර බෝතලයක් රැගෙන යෑමටත් බොහෝ බැතිමත්හු අමතක නොකරති. රට පුරා පැතිරගිය මැලේරියා වසංගතයේදී බොහෝ දෙනෙකු එම ළිං ජලය ගත තවරා ගැනීමෙන් සුවය ලැබූ බවත් ජනප්‍රවාදයේ සඳහන් වේ.
විශේෂයෙන් දර්ශනීය ලූර්දු පුදබිමේ පිහිටා ඇති ශුද්ධ වූ බයිබලයේ එන 'සීලොවම් පොකුණ' හා සමාන ආශිර්වාදිත ජල තටාකයෙන් එතෙර වීමෙන් සුවය ලැබෙන බවට විශ්වාස කරන බැතිමතුන්ගෙන් සතියේ සෑම සෙනසුරාදා, ඉරිදා දිනවලදී පුදබිම පිරී ඉතිරී යයි. අලුතින් ස්ථාපිත කළ අලංකාර 'ඉටිපන්දම් පල්ලිය' ද පුදබිමේ ආශිර්වාදිත ස්වාභාවය තවත් වැඩි කර තිබේ. ප්‍රංශයේ ලූර්දු නුවරට ගොස් වන්දනාමාන කිරීමට නොහැකි බොහෝ බැතිමතුන්ට තේවත්ත ජාතික බැසිලිකා සිද්ධස්ථානය අපූර්වතම ආශිර්වාදයක් බව මෙම පුදබිමට පිවිසෙන ඕනෑම කෙනෙකුට සිතෙනු ඇත.
අද දින පැවත්වෙන 77 වැනි වාර්ෂික සුව මංගල්‍යය ආරම්භ වූයේ මීට සතියකට පෙර කොඩිගස එසවීමෙනි. දිවයිනේ සිවු දෙසින් පැමිණි බැතිමත්හු එදින සිටම සිද්ධස්ථාන භූමියේ කඳවුරු බැඳගෙන ආගමික වතාවත්වලට සහභාගිවෙමින් මෙම මංගල්‍යය සඳහා අධ්‍යාත්මික ලෙස සූදානම් වූහ. විවිධ රෝගවලින් පෙළෙමින් එක්තැන් වී සිටින දහස් ගණන් රෝගීන් පවා අත්වාරුවලින්, රෝද පුටුවලින් හෝ සෙස්සන්ගේ කරමතින් පැමිණ මෙම සුවය පතන දේව මෙහෙයට එකතු වන්නේ පුදුමකාර භක්තියකින් සහ විශ්වාසයකිනි.
"දේව අම්මාගේ පිහිට පුදුමාකාරයි. අපේ ජීවිතවලට එන හැමදුකකදීම, කරදරයකදීම පිහිට වෙන එතුමියගේ මැදහත්කම ගැන අපට ලොකු විශ්වාසයක් තියෙනවා. ඒ වගේම මේ පුදබිමේ හැම තැනකදීම හිතට දැනෙන්නෙ පුදුමාකර සැනසීමක්. ඒ නිසාම පුළුවන් හැම වෙලාවකදීම අපි පවුල පිටින් මේ සිද්ධස්ථානයට එනවා"
ඒ, ලංකා අප ස්වාමිදූගේ පිහිට පතා එන බොහෝ බැතිමතුන් මෙම අපූර්වතම පුදබිම ගැන දරන පොදු අදහසක්වලින් බිඳකි. ඒ සැනසීම, සුවය සුවහසක් සැදැහැවත් හදවත්වලට ලබාදෙන අතර, සියලු උවදුරුවලින් ලක්මව ආරක්ෂා කරමින්ද බැසිලිකා සිද්ධස්ථානය සදා විරාජමාන වනු ඇත.
ඡායාරූප සුදම් ගුණසිංහ
