නායක තවුසා භාවනා කරමින් වුන්නේ ගඟ ආසන්නයේම වූ ගසකට පිටදී ගෙනය. එහි අතු ගඟ දිය දෙසට විහිදී තිබිණි. එක් දිනෙක නායක තවුසා භාවනානුයෝගීව සිටියදි යක් පැටික්කිය ගස මුදුනට බඩගෑවාය. ගසේ ඉතිරි වී සිටි මකුළුවෝ අනතුර ඉව වැටුණු සැනින් ගඟ දිය දෙසට විහි දී ගිය සිහින් අතු ඉති දිගේ කෙළවරටම දුවගොස් ගසේ අතුවල යටි පැත්තේ සැඟවුණාය. මස් රස වැටුණු යක් පැටික්කිය මකුළුවන් දුව ගිය, ගඟ දෙසට නැමුණු සිහින් අතු-ඉති ඔස්සේ බඩ ගාන්නට වූවාය. වැඩි වේලාවක් යෑමට මත්තෙන් ඇය ගඟට වැටුණාය. එම හඬින් තිගැස්සී ගිය නායක තවුසා වටපිට බලද්දී යක් පැටික්කිය දියේ ගිලෙමින් සිටිනු දැක ගඟට පැන ඇය බේරා ගත්තේය.
කතන්දර ගෙතීමේ කලාව ඇතැම්විට බුද්ධිමය වංචාවන් ලෙස ඇස ගැටෙන අවස්ථාවන් ද සුලභය. ඒවා එක්කෝ මුල් නිර්මාණය ඇසුරින් කළ ප්‍රති නිර්මාණයක් වෙයි. නො එසේ නම් මුල් කෘතියේ නම් ගම් සිද්ධීන් වෙනස් කොට තත්කාලීන සමාජයේ නම් ගම් සහ සිද්ධීන් ඇතුළත් කොට කරන ලද ස්වතන්ත්‍ර නිර්මාණයක් ලෙස ඉදිරිපත් කෙරෙයි. එක් ජනසමාජයක වූ කිසියම් කතන්දරයක් තවත් ජනසමාජයක ආවේණික උරුමයක් ලෙස ව්‍යාජ ස්වරූපයෙන් මතුවීම ද ඒ අතර දක්නට ලැබෙයි. ලෝකයේ අතිශය ජනප්‍රියත්වයට පත් වූ ඇතැම් සම්භාවනීය ප්‍රබන්ධ පවා මෙකී චෝදනාවට ලක්ව තිබේ. පුරාණ අරාබි -පර්සියානු ජනකතා ඉතා ශූර ලෙස සොරකම් කෙළේ යැයි මහ ගත්කරු විලියම් ශේක්ෂ්පියර් පවා කිහිප වරක් විවේචනයට ලක්විය.
මතු දැක්වෙන්නේ ඉන්දීය ජන කතාවක පදානුගත පරිවර්තනයකි.
''......එක්තරා මහ වනාන්තරයක ගැඹුරු ගංගාවක් අසබඩ තවුසෝ තිදෙනෙක් භාවනානුයෝගීව ජීවත් වෙමින් සිටියෝය. එක් දිනක පළ-වැල නෙළීම පිණිස තවුසෝ තිදෙනා වනය අභ්‍යන්තරයට ගමන් කළෝය. ගස් බෙනයක් අසලින් ගමන් ගනිමින්සිටින විට ඔවුන්‍ට ගොරවන්නාක් බඳු බිහිසුණු විලාපයක් ඇසෙන්නට විය.
ඒ නම් අමනුස්ස හඬක් ..යැයි එක් තවුසෙක් කීය.
අඳුරු කාල වර්ණ රෝම පිරුණු කෙසඟ සිරුරකින් යුත් යක් බිළිඳියක අසරණ විලාශයෙන් ගස් බෙනය ඇතුලේ පණ අදිමින් සිටින අයුරු ඔවුහු දුටුවෝය. කිසියම් හේතුවක් නිසා මහ යකින්න වනාන්තරයෙන් පලා ගොස් ඇති බවත් යක් පැටික්කිය තනි වී සිටින බවත් වටහා ගත් නායක තවුසා, "මා මැය හදා වඩා ගන්නවා "යැයි කීය. එවිට අනෙක් තවුසෝ දෙදෙනො ඊට විරුද්ධව කරුණු කීහ.
නායක තවුසා යක් පැටික්කිය දෝතට ගත් විට ඇය අනුකම්පා උපදවන ලීලාවෙන් නැළවෙන්නට වූවාය. තමන් අනුභව කරන ගඩා ගෙඩි-පළ වැල ආදිය යක් පැටික්කියට ද ආහාර පිණිස දුන් නායක තවුසා දියණියක රකින පියෙක් මෙන් ඇය පෝෂණය කෙළේය. එහෙත් පළතුරු ආදියෙන් යැපෙන බව පෙන්නුව ද යක් පැටික්කිය ඉඩ ලද සැණින් මකුළුවන් සහ කෘමි සතුන් පණ පිටින්ම ගිල දමන්නට වූවාය.
නායක තවුසා භාවනා කරමින් වුන්නේ ගඟ ආසන්නයේම වූ ගසකට පිටදී ගෙනය. එහි අතු ගඟ දිය දෙසට විහිදී තිබිණි. එක් දිනෙක නායක තවුසා භාවනානුයෝගීව සිටියදි යක් පැටික්කිය ගස මුදුනට බඩගෑවාය. ගසේ ඉතිරි වී සිටි මකුළුවෝ අනතුර ඉව වැටුණු සැනින් ගඟ දිය දෙසට විහි දී ගිය සිහින් අතු ඉති දිගේ කෙළවරටම දුවගොස් ගසේ අතුවල යටි පැත්තේ සැඟවුණාය. මස් රස වැටුණු යක් පැටික්කිය මකුළුවන් දුව ගිය, ගඟ දෙසට නැමුණු සිහින් අතු-ඉති ඔස්සේ බඩ ගාන්නට වූවාය. වැඩි වේලාවක් යෑමට මත්තෙන් ඇය ගඟට වැටුණාය. එම හඬින් තිගැස්සී ගිය නායක තවුසා වටපිට බලද්දී යක් පැටික්කිය දියේ ගිලෙමින් සිටිනු දැක ගඟට පැන ඇය බේරා ගත්තේය. තවුසාගේ දෑතට තෙරපී මරු විකල්ලෙන් දඟලමින් වුන් යක් පැටික්කිය එක්වරම තවුසාගේ අත සපා කෑවාය. ඇගේ තියුණු දත් පහරින් තවුසාගේ අතේ සම-මස සිදුරු වී ලේ වැගිරෙන්නට ගත්තේය. ලේ සුවඳ දැනුණු සැනින් ඇය තවුසාගේ සිරුරෙන් රූරා වැටෙන ලේ බිඳු වහා උරා බීවාය. මේ දුටු අනෙක් තවුසෝ දෙදෙනා,
"අප මුලින් කී බස පිළිනොගැනීමේ වරද දැන් නුඹට වැටහෙන්නේද ....වහා යක් පැටික්කිය පළවා හැරිය යුතු 'යැයි දැඩිව කියා සිටියෝය.
එහෙත් නායක තවුසා ඔවුන්ගේ කීම ගණනකට නොගත්තේය.
මකුළු දඩයමේ ගිය යක් පැටිකිකිය දෙවැනි දිනයේ දීත් ගඟට වැටුණාය. නායක තවුසා ගඟට පැන ඇය බේරාගෙන ගොඩට ගෙන එමින් සිටියදී ඇය තවුසාගේ අත සපා කා එයින් වැගිරෙන රුධිරය තලු මරමින් උරා බීවාය.
අනෙක් තවුසෝ දෙදෙනා මැඬ ගත් කෝපයෙන් යුතුව ,
"දැන්වත් මේ යකින්න එළවා දැමිය යුතු "යැයි දැඩිව කියා සිටියෝය. එහෙත් නායක තවුසා මුවින් නොබැණ සිටියේය.
තුන්වැනි දිනයේ දීත් ගසට බඩ ගෑ යක් පැටික්කිය පෙර පරිදිම ගඟට වැටුණාය. මෙවර නම් නායක තවුසා යක් පැටික්කිය බේරා නොගනු ඇතැයි සිතූ තවුසෝ දෙදෙනා සෙමින් සෙමින් ගඟ දෙසට පිය මනිමින් සිටියෝය.
ඔවුන් පසුකොට වේගවත් ගමනින් ගිය නායක තවුසා දියේ ගිලෙමින් සිටින යක් පැටික්කිය ගේ සිරුර තම දෑතින් ස්පර්ශ නොකොට ඈ දෙසට දණ්ඩක් දිගු කෙළේය. එය ආධාරයෙන් ග‍ඟෙන් ගොඩට ආ යක් පැටික්කිය නායක තවුසාගේ ඇඟට පැන පෙර පරිදිම සපා කෑවේය. මෙවරත් ඇය තවුසාගේ සිරුරෙන් වෑහෙන ලේ උරා බීවාය.
අන් කවරදාටත් වඩා ඉවසුම් රහිත කෝපයෙන් දැවෙන්නට වූ තවුසෝ දෙදෙනා, යක් පැටික්කිය වහාම පළවා නොහැරියොත් තමන් දෙදෙනා වෙනත් ප්‍රදේශයකට යන බවට තර්ජනය කළෝය.
මෙවිට හිස සලා, අත්ල උඩට ඔසවා සංඥා පළ කළ නායක තවුසා කිසියම් තීරණයක් ගත් බව පළ කෙළේය.
මඳක් කල්පනාවේ නිමග්නව සිටි නායක තවුසා නැඟිට ගොස් තමා පිටදී වුන් ගසේ ගඟ දියට විහිදී තිබූ අතු-ඉති සියල්ල කපා දැම්මේය.
වනයේ පණ අදිමින් වුන් මේ යක් පැටික්කිය මෙහි රැගෙන විත් නුඹ ඇය පෝෂණය කළා. පළමුවත්, දෙවනුවත්, තුන්වෙනුවත්නුඹ මැය මරණයෙන් ගලවා ගත්තා. ඒ තුන් වතාවේම මැය නුඹේ අත සපා කෑවා....එපමණක් ද...? නුඹගේ ලේද රසකරමින් මැය උරා බීවා...ඒත් නුඹ තිරණයක් ගත්තේ නෑ ...නුඹ උමතුවෙන්ද?" යැයි අනෙක් තවුසෝ දෙදෙනා ප්‍රශ්න කළහ.
"නෑ මා හොඳ සිහියෙන් ..."යැයි මඳ සිනා පළකරමින් කී නායක තවුසා, "ඒ ඒකිගේ හැටි ..මේ මගේ හැටි..."යැයි කියමින් දෙනෙත් වසා ගත්තේය.
"කිසිවක් අපට නොවැටගේ..'' යැයි තවුසෝ දෙදෙනා එවිට කීහ.
"ඒකී රැස් කරනවා..මා ගෙවනවා" යැයි නායක තවුසා පිළිතුරු දුන්නේය.
"නුඹ පවසන කිසිවක් අපට නම් නොවැටහේ යැයි තවුසෝ දෙදෙනා ඔවුනොවුන්ගේ මුහුණු බලමින් කීවෝය.
'වචන මාත්‍රයෙන් කී දෙය වටහා ගත නොහැකි නුඹලා ඇසින් දකින දෙයින් වත් තේරුම් ගනු ඇත..." යනුවෙන් පැවැසූ නායක තවුසා භාවනානුයෝගී ඉරියව්වෙන් දෑස් පියා ගත්තෝය.
නායක තවුසා භාවනාවට සම වැදී සිටිනු දුටු යක් පැටික්කිය පෙර පරිදිම ගසට නැග්ගාය.
මකුළුවන් දඩයම් කිරීමට නොසිතූ ඇය ගඟ දෙසට විහිදී තිබූ අත්තක් දිගේ යුහුසුළුව බඩ ගා එහි කෙළවරට ගොස් එක්වරම ගඟට පැන්නාය. එහෙත් එම අත්ත නායක තවුසා විසින් මීට පෙර කප්පාදු කොට තිබූ නිසා යක් පැටික්කිය ඇද වැටුණේ ගඟ දියට නොව ගං ඉවුරේ වූ ගල් තලාව මතටය. භාවනාවට සමවැදී වුන් නායක තවුසා නැවත තම දෙනෙත් විවර කෙළේ දින තුනකුත් හෝරා තුනක් ගෙවී යෑමෙන් අනතුරුවය.
එවිට තවුසා දුටුවේ ගඟ අසබඩ ගල් ගලාවේ පොදිකමින් සිටින මකුළු රංචුවකි. ඒ අසලම අනෙක් තවුසෝ දෙදෙනා ද වූහ. යක් පැටික්කිය ගේ මළ සිරුර හාත්පසින්ම වසාගත් මකුළුවෝ ඇගේ සිරුරේ සාරය උරා බොමින් සිටියෝය.
'....මීට දින තුනකට පෙරාතුව නම් යක් පැටික්කි මකුළුවන්ගේ සාරය උරා බීවා. දැන් මකුළුවෝ ඇගේ ශරීරයේ සාරය උරා බොනවා" යැයි පිළිකුලෙන් කී තවුසෝ දෙදෙනා, "නුඹ අපට දෑසින් දකින්නට ලැබෙනවා යැයි කීවේ මෙය දැයි' ප්‍රශ්න කළහ.
"පෙර භවයක් මා අතින් සිදු වූ වරදක පළිය ගන්න මැය අසරණ අනුකම්පා විලාසයක් මවාගෙන මා වෙතටම පැමිණියා.
මැය යකින්නක ලෙස උපන්නේද බලවත් වෛරය නිසාමයි. මා ඒ සංසාරගත සතුරා හඳුනාගත් නිසයි කවා-පොවා හදා වඩා ගත්තේ. වෛරය එයින් අවසන් වේ යැයි සිතූ නිසයි. එහෙත් මගේ කරුණාවට වඩා මැගේ වෛරය බලවත් වුණා.
තුන් වතාවක් මා ඇගේ දිවි බේරා දුන්නා. ඒ සෑම වතාවකම ඈ මට රිදවා මගේ රුධිරය පවා උරා බීලත් වෛරය සංසිඳුනේ නෑ...නමුත් මා පෙරළා පලි නොගැනීමෙන් මගේ අතීත අකුසල කර්ම ගෙවා දැම්මා.
ඒත් මැය ඒ බව අවබෝධ කොට ගත්තේ නෑ. ඉතිං තව තවත් අකුසලයම බෝකර ගත්තා. මීට පෙර, 'මා ගෙවනවා ඒකි රැස්කර ගන්නවා' යැයි කීවේ මේ නිසයි. අවසානයේ ඇය ඇගේම වෛරයේ ගොදුරක් බවට පත් වුණා.
මැය කල්ප ගණනක් නිරයේ මහ ගින්නෙන් දැවි දැවී පිළිස්සෙමින් මැරෙමින් යළි උපදිමින් යළි යළි ගින්නෙන් දැවෙමින් දුක් විඳිනු ඇති.....ඒ ගින්න කවුරුන් විසින් වත් දල්වනු ලැබූවක් නොව හැඟිම් පාලනය කර ගැනීමට නොහැකිව ඇය විසින්ම දල්වා ගනු ලැබූ වෛරයේ ගින්න බව තේරුම් ගත යුතුයි...හේතුවක් ඇතිව හෝ ප්‍රකට අන් හේතුවක් නැතිව හෝ කෙනෙකු ඔබ රිදවන්නේ නම් ඔබ එය දරා ගන්නවා මිස රිදවන්නාට රිදවීමට උත්සාහ නොකළ යුතු...' යැයි නායක තවුසාණෝ කීහ....
මේ කතා පුවතම චීන රටේ මැන්ඩරීන් බසින් වෙනස් ලෙසකින් කියවෙයි. ඒ කෙසේ දැයි ලබන සතියේ විමසා බලමු.
