නැවතීමේ කලාව
කළු පැහැ විල්ලුද ඇතිරුවාක් මෙන් අලුත් පාරවල් හැදී තිබේ. හැදෙමින් ද තිබේ. ඒවායේ අලුත් වාහන සිය දහස් ගණනින් ඉගිල්ළෙයි.
වාහන ඉබේ නොඉගිල්ළෙයි. ඒවායේ නැගී ඉගිළෙන්නේ මිනිසුන් ය.
මම ද මගේ ජීවිතයේ එක්තරා කාලයක මෙසේ ඉගිළුණෙමි. වේගයෙන් රිය පදවාගෙන යෑම මගේ ආශාව ද පුරුද්ද ද විය.
මා රිය පැදවීමට පුරුදු වූයේ බාල වියේදී ය. යොවුන් වියේ දී මට පියාගෙන් රියක් තිළිණ විය. මා වේගවත් සේ ම පරිස්සම්කාරී ධාවකයකු බව පියා දැන සිටියේ ය.
තරුණ වියේ දී මා වේගයෙන් රිය පැදවූයේ අන්‍යයන් ආකර්ෂණය කර ගනු පිණිස ය. මා විදුලි වේගයෙන් ඇදී යන විට ඔවුන් දෑස් අයා බලා සිටීම මට ආස්වාදනීය විය.
තරුණ විය ගෙවී ගියේය. ඒත් මම වේගයෙන් ගියෙමි. ඒ පුරුද්දට ය.
දැන් මම මැදි වියට එළඹ සිටිමි. එහෙත් රියට නැගුණු විට මට මගේ වයස අමතක වෙයි. රිය ඉගිළෙන්නට ගනී. මා දැන් වැඩිහිටියකුය යන හැඟීම ඒ සමඟ හිතට එයි. මම වේගය පාලනය කර ගතිමි.
මැදිවියට ළඟා වන විට මිනිස්සු තැන්පත් වෙති. හැම දේම එක්තරා විදියකින් පාලනය කර ගැනීමට උනන්දු වෙති. ජීවිතයේ අරුත තේරුම් ගැනීමට පටන් ගනිති. බොළඳ දෙයින් බැහැර වී බරක් ඇති දේ, හරයක් ඇති දේ සමීප කර ගනිති. ඥානවන්තයන් ලියූ පොත පත කියවීමට පටන් ගනිති. එබඳු අය ඇසුරු කිරීමට පෙලඹෙති. මෙය මට ද පොදු විය.
තරුණ කල මා වේගයෙන් යන විට දුටුවේ වේගය ම පමණි. ලෝකය නොපෙනිණි. දැන් මම වේගය පාලනය කර ගෙන සිටිමි. දැන් මට ලෝකය පෙනෙයි. ඇතැම් විට මම සුන්දර තැනක නැවතී එහි සිරිය විඳිමි. ගහ කොළ මල් අතු රිකිලි ඇළ දොළ විඳිමි.
ඉද්ද මල් යායක් දැක මම නැවතුණෙමි. මල් යායේ හිමිකරු එතැන සිටි වග මට අමතක විණි.
‘මල් ඕනෑ?’ ඔහු ඇසුවේ ය.
‘නෑ’ මම කීමි.
‘එහෙනං මහත්තය බැලුවෙ?’
‘ලස්සන’
ව්‍යාපාරයක් හැටියට මල් වගාව කරන ඔහුට මල්වල ලස්සන නොපෙනේ. එය මට පෙනේ.
මම ඔහුට තුති පිදීමි. ඔහු ව්‍යාපාරයක් කළ ද පරිසරය සුන්දර කරයි. එහෙයින් මා ඊට තුති පිදිය යුතු ය.
මම යළිත් රියට නැගුණෙමි. වාහන මා පසු කර ඉගිල‍්ලෙයි. මම ඒවාට ඉඩ දී නිවී සැනසිල්ලේ යමි.
ඊයේ පෙරේදා කියවා අවසන් කළ පොතක තිබූ යමක් මට සිහිපත් වෙයි. එය එක්තරා දේශක හිමි නමක හා ගෝල හිමි නමක අතර කෙරුණ සංවාදයකි.
ගෝලයා චිත්‍ර ශිල්පියෙකි. ඔහු දේශක හිමියන්ගෙන් මෙසේ අසයි.
‘මම කලාකරුවෙක්මි. මගේ කලාවට ප්‍රයෝජනවත් වන විදියට මා මලක් දෙස බලන්නේ කෙසේද?’
දේශක හිමියෝ මෙසේ පිළිවදන් දෙති.
‘ඔබ මල දෙස ඒ ආකාරයෙන් බැලුවොත් ඔබට මල හා සම්බන්ධ විය නොහැකියි. ඔබ මලෙන් ප්රයෝජනයක් ගැනීමේ අදහසින් තොරව මල දෙස බලා සිටියොත් ඔබට මල හා සම්බන්ධ විය හැකියි. මල රස විඳීමේ කලාව තිබෙන්නේ එතැනයි.’
සංවාදය තවත් දිග් ගැසෙයි.
‘ඒත් මා පුරුදු වී සිටින්නේ ඇස ගැසෙන හැම දෙයකින් ම මට ප්රයෝජනයක් ලබා ගන්නයි. යාළුවෙක් දුටුවොත් ඔහු ගෙන් ලබා ගත හැකි ප්‍රයෝජනය කුමක් ද කියා මා හිතනවා. ඒක වැරදි ද?’
‘යාළුවන්ගෙන් ප්‍රයෝජන ගන්නත් පුළුවනි. ඒත් යාළුවො කියන්නෙ ප්‍රයෝජන ගෙන දෙන්න ඉන්න අය නෙමේ. ඊට වඩා වැඩි අය. උදව්වක් උපකාරයක් ඉල්ලන්නෙ නැතුව යහළුවන් ඇසුරු කිරීම කලාවක්. ඔබ මලක් මලක් හැටියට දකින්න නම් නැවතී මල දෙස බැලිය යුතු යි. යාළුවෙක් යාළුවකු හැටියට දැකීමටත් නැවතීමේ කලාව දැන ගත යුතු යි. අප යමකු සමඟ සිනාසිය යුත්තේ ඔහුගෙන් වාසියක් ලබන උපක්‍රමයක් හැටියට නොවෙයි. අප ඔහු සමඟ සිනාසිය යුත්තේ අවංකවමයි. ජීවත්වීමේ කලාව තිබෙන්නේ එතැනයි.”
මම හෙමිහිට ගොස් තවත් සුන්දර තැනක නතර වීමි. එතැන කන්ද උඩ පන්සලක් තිබෙන බව මා දුටුවේ එවිට ය. එහි විසල් බුදු පිළිමයේ මුව මඬල තුරු වැල් අතරින් දිස්වේ. මම එදෙස බලා සිටියෙමි.
අඟුල්මලුන් කඩුවක් ද ගෙන බුදුන් ලුහුබැඳ ආ හැටි මට සිහිපත් විය. එසේ ලුහුබැඳ එන අතර ඔහු ‘නවතිනු!’ යි බුදුන්ට කීවේ ය.
‘මම නැවතී සිටිමි. ඔබ නවතින්න!’ බුදුහු කී හ.
සැබවින් ම ඒ බුදු වදනේ මහ අරුත දැන් මට වැටහෙයි.
ම සිත පහන් වෙයි.
අනන්‍යතාව සඟවා සිටීමට කැමැති සිළුමිණ පාඨකයකු විසින් යොමු කරන ලද ලිපියක් ඇසුරෙනි.
යස දෙබස
ඓතිහාසික ස්ථානයකි.
එහි බැම්මක් මත ගිමන් හරිමින් සිටින හුදෙකලා විදේශීය සංචාරකයෙකි.
ඔහු කරා එන අපේ තරුණ පිරිසකි.
සංචාරකයා ඔවුන් වෙත හැරෙයි. මුවේ මඳහසකි.
සංචාරකයා - “ඔබලා මේ ස්ථානයට ඇවිත් මොනවද කළේ?”
පිරිසේ කෙනෙක් - “සිතුවම් නැරඹුවා. ගල් පුවරුවේ ලියා ඇති දේවල් බැලුවා. අපිත් කොහොමහරි යමක් ලිව්වා. අපි කළේ ඒවා. ඔබ මොනවද කළේ?”
සංචාරකයා - “මුලින්ම මම සියල්ලම නැරඹුවා. නැරඹූ දේවල් ගැන විස්තරයකුත් ලියා ගත්තා. ඊට පසු මෙතැනට ඇවිත් ගිමන් නිවා ගත්තා. අවට පරිසරය අපවිත්‍ර කර ඇති බව මට පෙනුණා. කුණු කසළ හැම තැනම දමා තිබුණා. මේක වටිනා ස්ථානයක්. මේ ස්ථානය අපවිත්‍ර නොකළ යුතුයි. මා ඒ කුණු කසළ එකතු කර ඒවා බැහැර කෙරෙන ස්ථානයට ගෙන ගොස් දැමුවා. ඒ කටයුත්ත වෙහෙසකර වුණා. විඩාවක් දැනුණ නිසා නැවතත් මෙහි පැමිණ ගිමන් නිවා ගන්නට සිතුවා ඒවා තමයි මම කළේ!”
තරුණ පිරිසේ මුහුණු මත රැඳී තිබුණු සිනාව අතුරුදන් වෙයි. ඔවුහු මුහුණට මුහුණ බලා ගනිති. තවදුරටත් රැඳී සිටින්නට අපහසු සෙයකි. ඔවුහු වහ වහා පිටව යති.
සංචාරකයා හැරී ඔවුන් දෙස බලා සිටියි.
පෙර පරිදිම මුවේ මඳහසකි.
වත්තල, හැඳල අ.ද. සුනිල් මහතා විසින් යොමු කරන ලද ලිපියක් ඇසුරෙනි.
නෙළුම්විල
සිළුමිණ,
ලේක්හවුස්,
කොළඹ 10.
