හස රස
අසල්වැසි දරුවෙක් මා සොයා අප නිවෙසට ආයේ ය.
“මාමෙ, මට පරණවිතාන මහත්තය ගැන රචනාවක් ලියන්ඩ තියනව. දිගටම ටියුෂන් පන්ති වැටුණු නිසා කරුණු සොයා ගන්ඩ විදිහක් තිබුණෙ නෑ. මං ආවෙ මාම ළඟ එතුමා ගැන පොතක් තියනව නං ඉල්ල ගන්ඩයි” ඔහු යටහත්ව කියා සිටියේ ය.
දරුවා වාඩි ගැන්වූ මම පුස්තකාල කාමරයට වැදුණෙමි.
අවුරුද්දට පැමිණි නෑසියන්ගේ දරුවන් පුස්තකාලයේ පොත් අවුස්සා එහි පිළිවෙළ වෙනස්කොට තිබිණි. එය විධිමත් කරන්නට මට ද නොහැකි විය. ඒ වෙනුවෙන් පුස්තකාල කාමරයට වැදුණ හැම වාරයේ ම පොත් කියැවූවා මිස ආ කාරිය නිමා කිරීමට මට බැරි විය. මේ නිසා අදාළ පොත තෝරා ගැනීමට මට හිතුවාට වඩා වෙලාවක් ගියේ ය.
අන්තිමේදී මට එය හමු විය. පොත අතට ගත් මම එය එහෙන් - මෙහෙන් පෙරළා බැලුවෙමි. එවිට මට පරණවිතාන සූරීන් ගැන කොහේදෝ තැනක කියැවූ අසිරිමත් කතාවක් සිහිපත් වී මුව’ග සිනාවක් නැඟිණ. ඒ මෙබඳු කතාවකි.
දිනක් පරණවිතාන සූරීහු පුරාවිද්‍යා දේශනයක් පවත්වමින් සිටියහ. එහිදී ඔහු රාවණා යුගයක් තිබුණැයි ඔප්පු කළ හැකි පුරාවිද්‍යා සාධක ලැබී නැතැයි කියා සිටියේ ය.
මින් කෝපයට පත්වූ වැඩිහිටියෙක් වහා නැඟිට පරණවිතාන සූරීනට එරෙහිව කතා කරන්නට පටන් ගත්තේ ය. පරණවිතාන සූරීන් ද ඔහු කතාව නිම කරන තුරු නිහඬව බලා සිටියා මිස තමා කීවේ රාවණා යුගයක් තිබුණේ නැතැයි කියා නොව එබඳු යුගයක් තිබුණේ යැයි ඔප්පු කළ හැකි පුරාවිද්‍යා සාධක හමුවී නැතැයි යන්න බව පැහැදිලි කිරීමට ද උත්සාහ නො කළේ ය.
පරණවිතාන මහතා දුර්මුඛව සිටිනු දුටු වැඩිහිටියා සිය කතාව වඩ වඩාත් සැර කළේ ය.
“...රාවණා යුගයක් තිබුණෙ නෑ කියල ඔබතුමා කොහොමද කියන්නෙ? රාවණා සීතව හංගගෙන හිටපු සීතාඑළියටත් මං ගිහින් තිෙයනව. එතනදි ඒ අය අග්ගලත් කාල තියනව. ඉතුරු වෙච්ච අග්ගලා තාමත් එතන ගල්වෙලා තිෙයනව...”
මේ අභියෝගයෙන් සභාව ගල් ගැසී ගියේ ය.
අභියෝගය ගණනකට නොගත් පරණවිතාන සූරීහු මයික්‍රොෆෝනයට ළං වී මෙසේ කීවේ ය.
“... අග්ගල තියනව නං යමුකො කන්ඩ! මේක අග්ගල කන්ඩ හොඳ වෙලාව!”
ගල් ගැසී තිබූ සභාවේ කෙනෙකුගේ මුවින් ‘බකස්’ ගා හිනාවක් පැන්නේ ය. ඒ සමඟම සභාව සිනා සාගරයක් බවට පත් විය.
අභියෝගකරු නිහඬව ම වාඩි වූ අතර පරණවිතාන සූරීහු කිසිත් නොවූ ගාණට සිය දේශනය කරගෙන යන්නට වූයේ ය.
ඊළඟට මා කියැවූ එබඳු තවත් කතාවක් ද මතක් විය.
ඒ මෙසේ ය.
එක්තරා සභාවක පුරාවිද්‍යාව සම්බන්ධ ප්‍රධාන දේශනය පැවැත්වීමට නියමිතව සිටියේ පරණවිතාන සූරීහු ය. ප්‍රධාන දේශකයා කතා කිරීමට පෙර කෙටි කතා දෙක තුනක් පැවැත්වීමට අදාළ අය ද එහි පැමිණ සිටියහ. ඒ අතර එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක මහතා ද විය. ඒ බණ්ඩාරනායක මහතා දේශපාලනයට පිවිසි මුල් යුගය වූයේ ය.
කෙටි කතාවක් පැවැත්වීම පිණිස ආ බණ්ඩාරනායක මහතා දිග කතාවක් කළේ ය. එය පුරාවිද්‍යාවට කොහෙත්ම සම්බන්ධ නැති දේශපාලන කතාවක් විය.
පරණවිතාන සූරීනට සිය දේශනය පැවැත්වීම සඳහා ආරාධනා කෙරුණේ බණ්ඩාරනායක මහතාගේ ඒ කතාවෙන් පසු ය.
සුපුරුදු ගමනින් මයික්‍රෆෝනය වෙත ගිය පරණවිතාන සූරීහු ඇඟට පතට නොදැනී මෙසේ කීවේ ය.
“... මේ දේශපාලන වේදිකාවෙ මටත් කතාවක් දාලා!”
සභාව හිනාවෙන් සලිත වී ගියේ ය.
මම දරුවාට පොත දෙන ගමන් ඒ කතා දෙක ද කීවේ ය.
ඔහු සමුගෙන ගියේ ද අමුතු හිනාවකිනි.
අනන්‍යතාව සඟවා සිටීමට කැමැති සිළුමිණ පාඨකයකු විසින් යොමු කරන ලද ලිපියක් ඇසුෙරනි.
රුක් දෙවිඳු
දිනක් මම එක ගසක් පමණක් ඉතිරිව තිබෙන නගරයක් ගැන සිතුවෙමි. එය ලස්සන ගසකි. නමුත් එය තිබුණේ ගොඩනැඟිලිවලින් වට වී හුදෙකලාවේ ය.
මිනිස්සු දිගටම අසනීප වූහ. වෛද්‍යවරුනට ද කළ හැකි දෙයක් නොවී ය. එහෙත් එක් යහපත් වෛද්‍යවරයෙක් අසනීපයට හේතුව දැන සිටියේ ය. එහෙයින් ඔහු තමා වෙත එන හැම රෝගියාටම මෙබඳු ප්‍රතිකාරයක් නියම කළේ ය.
“... හැමදාම ඔබ බසයේ නැඟී නගරය මැදට යන්න. එහි ඇති ගස දෙස බලා සිටින්න. ඉන් පසු ගසට ළං වන්න. එසේ ළං වෙද්දී හොඳින් හුස්ම ගන්න. හොඳින් හුස්ම පිට කරන්න. ඒ එක්කම ගසේ පැහැයත්, සුවඳත් විඳ ගන්න. සති කිහිපයක් ඔබ මේ ප්‍රතිකාරය කළ විට සුවය ලැබේවි.”
මේ ප්‍රතිකාරයෙන් ලෙඩ්ඩු සුව වීමට පටන් ගත්හ. ලෙඩ සුව කරන ගස ගැන ආරංචිය දස අත පැතිර ගියෙන් ඒ සොයා එන පිරිස් වැඩි විය. ඒ නිසා සැතපුම් ගණන් දිග පෝලිමක් ඇති විය.
ජනයා තුළ ඉවසීමේ ගුණය හීනව පැවති හෙයිනුත්, පැය ගණන් හිටගෙන සිටීමට ඔවුනට නොහැකි වූ හෙයිනුත් කලකෝලාහල ඇරඹිණ. එක් අයකුට ගස වැලඳ ගැනීමට දී ඇති කාලය විනාඩි පහකට සීමා කළ යුතු යැයි කියමින් සමහරු පෙළපාළි ද ගියහ. එයින් සිදුවූයේ අසනීපය සුව වීමට ඕනෑ කරන කාලය සීමා වීම ය. මේ අතර ජනයා තව තවත් වැඩි වූයෙන් ගස වැලඳ ගැනී‍ෙම් කාලය මිනිත්තුවකට සීමා විය. අවසානයේ සිදුවූයේ කුමක්ද? මිහි මව විසින් මිනිසුන්ගේ ලෙඩ සුව කිරීමට ගසට දී තිබූ ශක්තිය ක්ෂය වී යෑම ය.
මණ්ඩාවල පඤ්ඤාවංස හිමියන් විසින් පරිවර්තනය කරන ලද තිච් ඤතාන් හිමියන්ගේ දේශනාවක කොටසකි.
නෙළුම්විල පාඨකයකු විසින් යොමු කරන ලද්දකි.
නෙළුම්විල
සිළුමිණ,
ලේක්හවුස්,
කොළඹ 10.
